انکوباتور آزمایشگاهی یکی از تجهیزاتی است که با هدف رشد و نگهداری از کشتهای سلولی و میکروبی مورد استفاده قرار میگیرد و شرایط دمایی و رطوبتی مناسب برای رشد را بهینهسازی میکند. نحوه کار با انکوباتور براساس نوع این دستگاه متفاوت است که از پرکاربردترین مدلهای آن میتوانیم به انکوباتورهای یخچالی، رطوبتی، هیپوکسیک و شیکردار اشاره کنیم.
برای استفاده بهینه از این وسیله لازم است با بایدها و نبایدهای نگهداری، نکات ایمنی و چالشهای احتمالی کار با انکوباتور آشنا شوید. در این مقاله این تجهیزات و انواع آن این محصول را معرفی کردهایم و به بررسی نحوه کار و طرز استفاده از آن پرداختهایم. پس با ما همراه باشید.
انکوباتور چیست؟
پیش از بررسی نحوه کار با انکوباتور باید بدانید که انکوباتور چیست و چه کاربردی دارد. این محصول یکی از تجهیزات آزمایشگاهی است که از آن برای رشد و نگهداری از کشتهای میکروبی و سلولی استفاده میشود. در حقیقت این دستگاه شرایطی مانند: دما، رطوبت، میزان منواکسیدکربن (CO)، دیاکسیدکربن (CO2) و اکسیژن (O2) را در حالت بهینه نگه میدارد و محیطی مناسب را برای رشد ارگانیسمهای زنده فراهم میکند.
نحوه کار با انکوباتور آزمایشگاهی بر اساس نوع این دستگاه متفاوت است. با وجود این، استفاده از این تجهیزات برای انجام فعالیتهای تحقیقاتی در زمینههای میکروبیولوژی و زیستشناسی سلولی و مولکولی رایج است. سادهترین مدلهای آن دارای یک محفظه عایق و ایزوله هستند که به یک هیتر با قابلیت تنظیم دما مجهز شدهاند. این محصولات دمای داخل دستگاه را بسته به نوع انکوباتور بین +5 تا ۶۵ درجه سانتیگراد و در برخی مدل ها تا 100 درجه سانتی گراد، نگه میدارند.
از اصلیترین اجزای انکوباتور آزمایشگاهی باید از محفظه نگهداری از کشتها، سیستم کنترل دما، سیستم کنترل رطوبت و سیستم کنترل گازها نام ببریم. هرچند اشاره به این نکته ضروری است که ممکن است اجزای تشکیلدهنده این تجهیزات بر حسب نوع دستگاه متفاوت باشند.
معرفی انواع انکوباتور
معمولا از انواع انکوباتور در آزمایشگاههای میکروبیولوژی، زیستشناسی سلولی و مولکولی و بیوتکنولوژی استفاده میشود. با توجه به اینکه نحوه کار با انکوباتور آزمایشگاهی بسته به نوع این آن متفاوت است باید با مدلهای مختلف این محصول و کاربرد هر یک از آنها آشنا شوید.
استاندارد
نوع استاندارد رایجترین و پرکاربردترین مدل این تجهیزات است که برای کنترل دما و رطوبت طراحی شده است. این دستگاه محیطی مناسب برای پرورش قارچها و باکتریها در محیطهای کشت آزمایشگاههای میکروبیولوژی و بیولوژی فراهم میکند.
CO2
این محصول امکان کنترل و تزریق دیاکسیدکربن (CO2) را برای محققان فراهم میکند. نحوه کار با انکوباتور CO2 به این صورت است که میتوانید از طریق تنظیم سطح دما، رطوبت و دیاکسیدکربن متناسب با نیاز سلولها به رشد بهینه آنها کمک کنید.
یخچالی
پژوهشگران میتوانند از نوع یخچالی یا یخچالدار برای فراهم کردن دمای بسیار پایین با هدف رشد و پرورش ارگانیسمهای خاص استفاده کنند. طرز کار با انکوباتور یخچالدار بهگونهای است که با تنظیم دمای محفظه داخلی آن از ۵ تا ۴۰ درجه سانتیگراد میتوانید از نمونههای حساس به حرارت در شرایط مساعد نگهداری کنید.
رطوبتی
این دستگاه امکان تنظیم دقیق رطوبت و دما را فراهم میکند و برای کشت گیاهان، سلولهای زنده و قارچها مناسب است.
هیپوکسیک
نحوه کار با انکوباتور هیپوکسیسک بهصورتی است که به کاربران امکان میدهد تا شرایطی با سطح اکسیژن پایین یا هیپوکسیک را برای آزمایشهای سلولی شبیهسازی کنند.
شیکردار
این تجهیزات علاوهبر کنترل دما و رطوبت امکان تکان دادن نمونههایی مثل: سلولهای باکتریایی و قارچی را با هدف مخلوط کردن و تهویه در محیطهای کشت فراهم میکنند.
میکروبشناسی
انواع انکوباتور میکروب شناسی دستگاههایی با دمای ثابت، قابلیت تنظیم دما، CO2، محصولات دارای سیستم کنترل رطوبت، حرارتی، شیکردار و هوشمند را شامل میشوند.
انکوباتور نوزاد
نحوه کار با انکوباتور نوزاد بهصورتی است که از طریق کنترل دقیق دما، اکسیژن و رطوبت محیطی مناسب برای حفظ و پایش نوزادان نارس یا بیمار را در بیمارستانها شبیهسازی میکند.
خشککن
هدف از استفاده از این تجهیزات خشک کردن و کشت نمونههایی است که به رطوبت نیاز ندارند.
میکروارگانیسم
این دستگاهها بهطور ویژه برای رشد و نگهداری از میکروارگانیسمها با قابلیت کنترل دقیق دما و رطوبت طراحی شدهاند.
انکوباتور تخممرغ
این محصولات با کنترل دقیق دما و رطوبت و چرخاندن خودکار تخممرغها به تکثیر و جوجهکشی از تخمهای خزندگان و پرندگان کمک میکنند.
مرحله به مرحله نحوه کار با انکوباتور
برای استفاده از این تجهیزات مراحل زیر را بهترتیب طی کنید:
- قرار دادن دستگاه در محل مناسب: محصول موردنظر را در محلی خشک و مسطح قرار دهید.
- وصل کردن اجزای الکتریکی: کابل دستگاه را به سوکت نصبشده در پشت آن وصل کرده و آن را محکم کنید. سمت دیگر کابل را بهطور مستقیم به پریز دارای محافظ متصل کرده و از اتصال آن به سیمهای سیار خودداری کنید.
- روشن کردن دستگاه: در این مرحله از نحوه کار با انکوباتور آزمایشگاهی، باید آن را روشن کنید. پس از روشن شدن این محصول جزئیات قابل تنظیم را روی صفحه نمایش آن مشاهده خواهید کرد.
- تنظیم زمان: از طریق فشردن دکمههای روی صفحه نمایش زمان موردنظر خود را تنظیم کنید.
- تنظیم دما: با مراجعه به منو و چرخاندن ولوم میتوانید دمای مدنظر خود را روی اعداد چشمکزن صفحه نمایش تنظیم کنید.
- تنظیم سایر شرایط: اگر میکروارگانیسمها به شرایط محیطی مثل: میزان خاصی از دیاکسیدکربن، منواکسید کربن و اکسیژن نیاز دارند، لازم است این پارامترها را نیز تنظیم کنید.
- قرار دادن نمونهها در محفظه: معمولا نحوه کار با انکوباتور به این صورت است که از هر دستگاه برای کشت و پرورش یک نمونه خاص استفاده میشود. با وجود این اگر نمونههای موردنظر شما به دما، رطوبت و شرایط یکسانی برای نگهداری نیاز دارند، میتوانید چندین نمونه را داخل محفظه قرار دهید.
- بررسی میزان دمای دستگاه: پس از بستن درب انکوباتور و روشن شدن آن دستگاه بهطور خودکار قفل میشود و شروع به گرم شدن میکند.شما میتوانید در این مرحله از دماسنج برای بررسی میزان دمای دستگاه استفاده کنید.
توجه داشته باشید که روشن و خاموش شدن سیگنالهای سبز و قرمز در دستگاه دیجیتال نشاندهنده رسیدن دمای محفظه به میزان موردنظر است و بهمعنی اتمام کار آن نیست.
نکات ایمنی کار با انکوباتور
نکات ایمنی کار با انکوباتور شامل فعالیتهایی هستند که از آسیبدیدگی این دستگاه جلوگیری کرده و دوام و ماندگاری آن را در طولانیمدت تضمین میکنند. از جمله:
- دستگاه را در نزدیکی درها و هواکشها قرار ندهید. چراکه ممکن است شرایط ورود آلایندهها به داخل محفظه را فراهم کنید و رشد ارگانیسمها با مشکل مواجه شود.
- قرار دادن دستگاه در معرض تابش نور مستقیم خورشید ویژگیهای ضدتراکم آن را مختل میکند.
- دستگاه را با فاصله از دیوارها و سایر تجهیزات قرار دهید تا حرارت بهخوبی خارج شده و تهویه بهدرستی انجام شود.
- از قرار دادن این وسیله در محیطهای خیس و مرطوب خودداری کنید، زیرا این مکانها محلی برای تجمع قارچها هستند.
- محیط اطراف آن را تا حد امکان تمیز و پاکیزه نگه دارید.
- از باز گذاشتن در انکوباتور با هدف خنکسازی آن اجتناب کنید.
- هنگام نصب از محکم شدن کابل در سوکت اطمینان حاصل کنید. چراکه ممکن است جرقه زدن و ذوب شدن کابل باعث آتشسوزی شود.
- از ریختن مواد مایع در کف این محصول خودداری کنید.
چالش ها و مشکلات رایج هنگام کار با انکوباتور
حتی اگر نحوه کار با انکوباتور را بهخوبی آموخته باشید، ممکن است هنگام استفاده از آن با بعضی چالشها و مشکلات مواجه شوید. در این قسمت ایرادهای رایجی که احتمال دارد پس از خرید انکوباتور آزمایشگاهی با آنها مواجه شوید با ارائه راهحل، بررسی میکنیم.
روشن نشدن دستگاه
اگر دستگاه روشن نمیشود، باید ابتدا از سالم بودن کابل برق اطمینان حاصل کنید. در صورت سالم بودن کابل برق، احتمالا سیمکشی دستگاه قطع شده است یا پاور آن درست کار نمیکند.
تغییر نکردن اعداد و نوشتههای روی صفحه نمایش
دفترچه راهنمای دستگاه و نحوه کار با انکوباتور را بررسی کنید. معمولا پس از شروع به کار این تجهیزات چهار خط روی صفحه نمایش نشان داده میشود.
بوق ممتد پس از روشن شدن دستگاه
در صورت شنیده شدن بوق ممتد پس از روشن کردن دستگاه احتمالا سنسور آن آسیب دیده است و نیاز به تعمیر یا تعویض دارد.
کار نکردن صفحه نمایش
اگر دستگاه روشن میشود ولی روی صفحه نمایش آن نوشتهای نمیبینید، مادربرد یا ترانس آن احتمالا آسیب دیدهاند.
بالا رفتن دما بدون توقف
اگر دمای دستگاه از دمای موردنظر بیشتر میشود و چراغ سیگنال قرمز روشن میماند، برد اصلی آسیب دیده یا محل نصب المنت به بدنه دچار اتصالی شده است. با توجه به اینکه در این مواقع خطر برقگرفتگی وجود دارد، لازم است در اسرع وقت انکوباتور را تعمیر کنید.
خنک نشدن محفظه داخلی دستگاه
در صورت کار با دستگاههای یخچالی با این مشکل مواجه خواهید شد. اگر کمپرسور روشن میشود اما محفظه داخلی دستگاه خنک نمیشود و نمایشگر دیجیتال نیز دمای محیط را نشان میدهد، احتمالا بخشی از کندانسور شکسته و گاز یخچال خالی شده است. در این شرایط باید پس از ترمیم این قطعه گاز انکوباتور را مجدد پر کنید.
سروصدای زیاد دستگاه
سوختن یا آسیب دیدن موتور در انکوباتورهای یخچالی و خراب شدن فن از اصلیترین دلایلی سروصدای زیاد دستگاه هنگام فعالیت هستند.
اهمیت نگهداری از انکوباتور در شرایط مناسب
خرید تجهیزات آزمایشگاهی باکیفیت تا حد زیادی شما را از تعمیر یا تعویض قطعات آن بینیاز میکند. با وجود این یادگیری نحوه کار با انکوباتور و روشهای اصولی نگهداری از آن نیز در افزایش طول عمر مفید این تجهیزات نقش مهمی دارد. قرار دادن دستگاه در محل مناسب، مسطح و پاکیزه و دور از رطوبت، ارتعاشات و تابش مستقیم نور خورشید از جمله نکاتی است که به افزایش ماندگاری آن منجر میشود.
دمای معمول محفظه داخلی این دستگاهها برای رشد بهینه ارگانیسمها و سلولها ۳۷ درجه سانتیگراد است و ممکن است تغییر دما باعث آسیبدیدگی نمونهها و از بین رفتن کشت شود. استفاده از یک دماسنج یا نصب آن روی شیشه دستگاه شما را قادر میسازد تا از مناسب بودن دمای انکوباتور در زمان فعالیت اطمینان حاصل کنید. همچنین رطوبت ایدهآل در بیشتر دستگاهها ۹۵درصد است. برای مطمئن شدن از رطوبت مناسب بررسی کنید که سینی زیر این تجهیزات خشک نشده باشد.
تمیز نگه داشتن انکوباتور و رعایت نکاتی مثل: استفاده از دستکش برای قرار دادن نمونهها داخل محفظه نیز از کاهش عمر مفید آن جلوگیری کرده و به فراهم شدن محیط مناسب کشت و نگهداری کمک میکند.
سخن نهایی
انکوباتور یکی از تجهیزات آزمایشگاهی است که انواع مختلفی دارد و هدف اصلی ساخت آن، ایجاد محیط مناسب برای رشد و نگهداری از کشتهای سلولی و میکروبی در آزمایشگاههای بیولوژی و میکروبیولوژی است. آشنایی با نحوه کار انکوباتور به شما امکان میدهد تا شرایط مساعد را برای پرورش میکروارگانیسمها ایجاد کنید. همچنین از طریق رعایت نکات ایمنی و نگهداری صحیح از این دستگاه میتوانید خطر آسیبدیدگیاش را کاهش دهید و به افزایش طول عمر مفید آن کمک کنید.
شما همچنین میتوانید برای خرید این محصول با کارشناسان ما در شرکت لیان در تماس باشید.
