یکی از پرکاربردترین تجهیزات در آزمایشگاه‌های طبی و صنعتی، انواع کیت آزمایشگاهی است. شما با خرید کیت های آزمایشگاهی می‌توانید از آنها برای اهداف تشخیصی و تحقیقاتی مختلف استفاده کنید. این محصولات سهم عمده‌ای در پیشرفت درمان‌های تشخیصی و تحقیقات آزمایشگاهی دارند. در این مقاله با انواع آنها و کاربردهایشان بیشتر آشنا می‌شویم. پس همراهمان بمانید.
کیت آزمایشگاهی چیست؟
انواع کیت آزمایشگاهی از مواد و تجهیزات از پیش آماده شده برای یک آزمایش خاص تشکیل شده‌اند. بسته به نوع این محصول و کاربرد آن ممکن است در ساخت آن از مواد شیمیایی، آنتی‌بادی‌ها، آنتی‌ژن‌ها، بافرها و دیگر مواد نیز استفاده کنند. برای آنکه بدانید کیت آزمایشگاهی چیست ، بهتر است ترکیبات آن را بشناسید که عبارت‌اند از:
- مایع واکنشگر (Reagent): یک ماده شیمیایی است که با واکنش نشان دادن با نمونه، نتیجه آزمایش را نشان می‌دهد.
- ماده استاندارد (Standard): یک نمونه با غلظت شناخته شده است تا با مقایسه آن با نمونه اصلی، غلظت مورد مدنظر را بتوانید تعیین کنید.
- ماده کنترل (Control): یک نمونه با نتیجه مشخص می باشد تا با استفاده از آن درستی عملکرد کیت را بسنجید.
کاربرد کیت های آزمایشگاهی در صنایع مختلف
استفاده از انواع کیت آزمایشگاهی در آزمایشگاه‌های طبی و صنعتی مختلف رایج است و هر یک کاربردهای متفاوتی دارند. از جمله:
-
تحقیقات علمی و دانشگاهی
در آزمایشگاه‌های مجهز مراکز دانشگاهی و علمی از این محصولات برای انجام آزمایش‌های پیشرفته تحقیقاتی استفاده می‌کنند.
-
تشخیص پزشکی
بیشترین کاربرد این محصولات در آزمایش‌های تشخیصی و تحقیقاتی پزشکی است که به شناسایی بیماری‌ها و عوامل بیماری‌زا در آزمایشگاه‌ها کمک می‌کند.
-
صنایع زیستی و دارویی
در صنایع زیستی و دارویی کیت‌های تحقیقاتی برای تولید داروها، واکسن‌ها و توسعه اقلام درمان‌های جدید مورد استفاده قرار می‌گیرند.
-
آنالیز شیمیایی و صنعتی
هدف استفاده از کیت‌های شیمیایی در آزمایشگاه‌های صنعتی و شیمیایی صنایع مختلف: بررسی مواد غذایی، مواردی در حوزه ی پتروشیمی و کشاورزی به منظور بررسی کیفیت و ترکیب مواد گوناگون است.
-
پایش محیط‌زیستی
کیت‌ها در آزمایشگاه‌های محیط زیستی برای پایش و اندازه‌گیری آلودگی‌ها و شرایط زیست‌محیطی کاربرد دارند. هزینه تهیه این محصولات و قیمت تجهیزات آزمایشگاهی دیگر به کاربرد گسترده آنها کمک کرده است.
انواع کیت آزمایشگاهی
انواع کیت آزمایشگاهی انواع مختلفی دارند که هر کدام باتوجه به نوع تکنولوژی، دما، روش تست، نوع دسته‌بندی، کاربرد، نوع نمونه و روش آزمایش در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرند. از قبیل:
1. بر اساس نوع تکنولوژی
تکنولوژی به‌کارگرفته‌شده در این محصولات در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرد:
- کیت‌های مولکولی با استفاده از تکنیک‌هایی مانند PCR: و RT-PCR در تشخیص بیماری‌های ژنتیکی و ویروسی کاربرد دارند.
- کیت‌های ایمونولوژیک برای شناسایی آنتی‌ژن‌ها و آنتی‌بادی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و ELISA و Western Blot دو نمونه از آن هستند.
- کیت‌های بیوشیمیایی برای اندازه‌گیری مواد و ترکیبات شیمیایی در نمونه‌های بیولوژیکی از جمله: آنزیم‌ها، پروتئین‌ها و لیپیدها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- کیت‌های میکروبیولوژی در کشت و شناسایی میکروارگانیسم‌ها مانند: انواع باکتری و قارچ کاربرد دارند.
- کیت‌های فلوسایتومتری برای بررسی نمونه‌های آزمایشگاهی و سلول‌ها و مولکول‌های موجود در آنها به کار گرفته می‌شوند.
- کیت‌های تست سریع یا Rapid Test Kits برای تشخیص بیماری‌ها به‌‍‌صورت فوری و بدون نیاز به تجهیزات پیچیده طراحی شده‌اند.
2. بر اساس نیاز به دما
هرکدام از انواع کیت های آزمایشگاهی نیاز به نگهداری در دمای خاصی دارند و بر این اساس در دسته‌های زیر قرار می‌گیرند:
- دمای محیط: یعنی محدوده دمایی 15-25 درجه سانتی‌گراد، بازه دمایی مناسب برای نگهداری بیشتر این محصولات است.
- دمای یخچال یا 2-8 درجه سانتی‌گراد: محدوده دمای مناسب برای نگهداری محصولات حساس مانند: کیت‌های ایمونولوژیک است.
- دمای انجماد یا 20- تا 80- درجه سانتی‌گراد: دمای نگهداری کیت‌های مولکولی مانند: PCR است.
3. بر اساس روش تست
انواع کیت آزمایشگاهی روش تست متفاوتی دارند. به‌طورکلی می‌توان آنها را در دو دسته زیر قرارداد:
-
تست سریع یا Rapid Test Kits
هدف استفاده از این محصولات تشخیص‌های سریع، غربالگری اولیه و اورژانسی است. انواع مختلف این تست‌ها برای تشخیص اعتیاد، تشخیص بارداری، کرونا، مالاریا، ایدز، هپاتیت و غیره کاربرد دارند. با آگاهی از نحوه استفاده از کیت ایدز می‌توانید با این محصول بیشتر آشنا شوید.
-
کیت‌های تشخیصی استاندارد
این محصولات به تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته‌تری نیاز دارند و پردازش نتیجه آزمایش در آنها نیازمند زمان بیشتر است. با این‌حال امکان خطا در آنها کمتر از رپید تست‌ها است و دقت بالاتری دارند.
4. براساس نوع دسته‌بندی
به‌طورکلی انواع کیت آزمایشگاهی در دو دسته زیر قرار می‌گیرند:
-
تشخیصی
این محصولات در آزمایشگاه‌های بالینی و پاتولوژی مورد استفاده قرار می‌گیرند و پرکاربردترین آنها عبارت‌اند از:
-
- کیت تشخیص بارداری: بانوان برای تشخیص بارداری خود از آن استفاده می‌کنند. این محصولات سرعت تشخیص بالایی دارند، اما دقت آنها کم است.
- کیت هورمونی: این محصول برای بررسی سلامت جنین، غدد درون‌ریز، درمان ناباروری، غربالگری نوزادان و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله انواع آن می‌توان به کیت هورمون رشد، T4، T3 و غیره اشاره کرد.
- کیت تشخیص بیماری‌های عفونی: کاربرد آن در تشخیص بیماری‌هایی از جمله: سرخجه، هپاتیت B و C است.
- کیت تشخیص بیماری‌های قلبی: این محصول از یک بدنه چوبی، چند قطعه الکتریکی و حسگرهای نانو در سر آن تشکیل شده است که نمونه روی آن قرار می‌گیرد.
- کیت تشخیص کرونا: بعد از شیوع همه‌گیری کووید 19، کیت‌های تشخیص این بیماری کاربرد فراوانی پیدا کردند. این محصولات نمونه‌های مختلفی دارند و امکان بررسی بیماری را از طریق بزاق، خون و غیره فراهم می‌کنند.
- در پایان به انواع کیت آزمایشگاهی تست اعتیاد می‌رسیم که با تشخیص مواد و داروهای موجود در ادرار فرد، احتمال اعتیاد او را بررسی می‌کنند.
-
کیت های آزمایشگاهی تحقیقاتی
در آزمایشگاه‌های علوم زیستی انواع این محصولات عبارت‌اند از:
-
- کیت PCR یا polymerase chain reaction: این محصول که با دما کار می‌کند، با تکثیر بسیار زیاد میزان کمی از یک ماده شیمیایی، امکان پژوهش روی آن را فراهم می‌کند. بافر، نوکلئوتیدهای آزاد، پرایمر، آنزیم و آب مقطر از جمله موادی هستند که در این محیط‌ها مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
- کیت های الایزا: کیت الایزا چیست ؟ از این محصول در تحقیقات سلولی استفاده می‌کنند. این محصولات بر اساس واکنش بین آنتی‌ژن و آنتی‌بادی مطالعه روی سلول‌ها را امکان‌پذیر می‌کنند و چهار نوع مختلف: مستقیم، غیرمستقیم، ساندویچی و رقابتی با کاربردهای متفاوت دارند.
- کیت های استخراج: جداسازی DNA-RNA و پروتئین از سلول‌ها با استفاده از این محصولات امکان‌پذیر است. موادی مانند: خون، بافت تازه و یا فریز شده، سرم و عصاره گیاه را با آنها آزمایش می‌کنند.
- کیت های آمینواسید: این محصولات کاربرد صنعتی دارند و استفاده از آنها در صنایع مختلفی از جمله: داروسازی و غذایی رایج است.
5. بر اساس کاربرد
هرکدام از انواع کیت آزمایشگاهی کاربرد متفاوتی دارند که باتوجه‌به آن می‌توان آنها را در سه دسته زیر قرار داد:
- تشخیصی: برای تشخیص بیماری‌ها و وضعیت سلامت افراد؛
- تحقیقاتی: برای مطالعاتی علمی و پژوهشی در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی؛
- آموزشی: برای یادگیری اصول آزمایشگاهی و آموزش به افراد مبتدی.
6. بر اساس نوع نمونه
در آزمایشگاه‌های بالینی باتوجه‌به نیاز نمونه‌های متفاوتی از افراد گرفته می‌شود و کیت‌های تشخیصی خاصی به کار می رود، از جمله:
- کیت‌های خون: برای آزمایش خون و برای بررسی فاکتورهای خونی متفاوت مانند گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها، آنزیم‌ها و هورمونها
- کیت‌های ادرار: برای بررسی آزمایش ادرار و فاکتورهای مختلف آن از جمله: قند، پروتئین و کراتینین
- کیت‌های بزاق: برای بررسی فاکتورهای مختلفی مانند DNA، هورمونها و سایر مواد موجود در بزاق
- کیت‌های مدفوع: برای بررسی فاکتورهای مختلف موجود در مدفوع از جمله: انواع انگل‌ها و باکتری‌ها.
7. بر اساس روش آزمایش
برای کار با هر کدام از انواع کیت آزمایشگاهی روش‌های متفاوتی وجود دارد. از قبیل:
- کیت‌های الایزا: برای شناسایی و اندازه‌گیری موارد خاص موجود در نمونه‌ها و تفکیک آنها براساس روشی مبنی بر واکنش آنتی ژن و آنتی‌بادی‌ها.
- کیت‌های PCR که با روش تکثیر و شناسایی DNA کار می‌کنند.
- کیت‌های ایمونوکروماتوگرافی که برای شناسایی و اندازه‌گیری مواد خاص موجود در نمونه‌ها از روش نوار تست استفاده می‌کنند.
- کیت‌های کشت سلولی برای روش کشت انواع سلول ها در محیط‌های آزمایشگاهی به کار می روند.
سخن نهایی
انواع کیت آزمایشگاهی مجموعه‌ای از انواع تست‌ها، مواد شیمیایی، تجهیزات و وسایل موردنیاز برای آزمایش‌های مختلف هستند. این محصولات برای استفاده در آزمایشگاه‌های مختلف بالینی، تحقیقاتی، صنعتی، غذایی و غیره طراحی شده‌اند و کاربردهای متفاوتی دارند. کاربرد گسترده آنها در صنایع و آزمایشگاه‌های مختلف و راحتی که در پیشبرد آزمایش‌ها به همراه داشته، باعث تاکید بر اهمیت دقتشان شده است. بنابراین با تهیه کیت های با کیفیت از شرکت‌های معتبر، دقت نتایج آزمایش‌های خود را تضمین کنید.
