آزمایشگاه‌ها به‌عنوان محیط‌های پرفشار و پرخطر معروف هستند که در آنها به بررسی و آزمایش مواد و تجهیزات مختلف پرداخته می‌شود. اما همچنین رعایت اصول ایمنی در آزمایشگاه ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
آیا تابه‌حال به این فکر کرده‌اید که چگونه می‌توانید خطرات مرتبط با آزمایشگاه را کاهش دهید؟ آیا با اصول ایمنی در آزمایشگاه آشنا هستید؟ در این مقاله، به بررسی اصول ایمنی در آزمایشگاه می‌پردازیم و راهکارهایی را برای افزایش سطح ایمنی در آزمایشگاه‌ها ارائه می‌دهیم.
سؤالاتی که می‌توانند در این زمینه تمام دغدغه‌ها و نکات را پوشش دهند، به شرح زیر هستند:
۱. آیا شما با تمامی تابلوها و علائم ایمنی در آزمایشگاه آشنا هستید؟
۲. آیا می‌توانید در صورت وقوع حادثه یا اضطرار، به‌درستی عمل کنید؟
۳. آیا تجهیزات ایمنی موردنیاز در آزمایشگاه را می‌شناسید و از آنها به‌درستی استفاده می‌کنید؟
۴. آیا با مواد خطرناک موجود در آزمایشگاه و نحوه مدیریت آنها آشنا هستید؟
این سؤالات، ما را به بررسی اصول ایمنی در آزمایشگاه هدایت می‌کنند و در ادامه مقاله، به‌تفصیل به هر یک از این اصول پرداخته و راهکارهایی برای افزایش سطح ایمنی در آزمایشگاه‌ها را معرفی خواهیم کرد. این اصول همچنین می‌توانند در زمان خرید سرسمپلر یا هر تجهیزات دیگر آزمایشگاهی برای شما کارآمد باشند.
چرا اصول ایمنی در آزمایشگاه مهم هستند؟
اصول ایمنی در آزمایشگاه بسیار مهم هستند؛ زیرا تضمین می‌کنند که فعالیت‌های آزمایشگاهی در محیطی امن و حفاظت شده انجام شود. در راستای شناخت بهتر اهمیت این موضوع، در ادامه می‌خواهیم دلایلی را بررسی کنیم که می‌توانند موضوع اهمیت اصول ایمنی را به‌خوبی نشان دهند.
- حفاظت از انسان‌ها: اصول ایمنی به‌منظور حفاظت از انسان‌هایی که در آزمایشگاه کار می‌کنند، اجرا می‌شوند. این اصول شامل استفاده از وسایل حفاظت فردی مانند عینک، دستکش و لباس‌های محافظ، آموزش صحیح استفاده از تجهیزات و مواد شیمیایی و همچنین پیشگیری از آسیب‌ها و حوادث احتمالی می‌شوند.
- جلوگیری از آسیب به محیط‌زیست: در آزمایشگاه‌ها ممکن است از مواد و روش‌هایی استفاده شود که می‌توانند به محیط‌زیست آسیب برساند. اصول ایمنی، اجرای درست و ایمنی روش‌های آزمایشی را تضمین می‌کنند، بنابراین خطر آلودگی محیط‌زیست کاهش می‌یابد.
- حفاظت از تجهیزات و تأسیسات: آزمایشگاه‌ها دارای تجهیزات و تأسیسات پیچیده‌ای هستند که نیازمند نگهداری و استفاده صحیح هستند. یکی از بهترین کارها در این زمینه، کالیبراسیون تجهیزات است که می‌توانید در مطلب « اهمیت کالیبراسیون تجهیزات پزشکی » بیش‌تر در موردش بخوانید.
- جلوگیری از خسارت مالی: حوادث و آسیب‌های ناشی از عدم رعایت اصول ایمنی می‌تواند به خسارت مالی عمده‌ای برای آزمایشگاه و سازمان مربوطه منجر شود.
- بالارفتن اعتبار و شهرت آزمایشگاه: آزمایشگاه‌هایی که اصول ایمنی را به‌درستی رعایت می‌کنند، اعتماد عمومی و اعتبار بالایی در بین جامعه علمی و صنعتی دارند. این موضوع می‌تواند به رقابت و شهرت آزمایشگاه کمک کند و فرصت‌های همکاری با سایر مراکز را افزایش دهد.
مخاطراتی که در صورت عدم رعایت اصول ایمنی در آزمایشگاه ایجاد می‌شوند!
برای واردات تجهیزاتی آزمایشگاهی استانداردهای زیادی وجود دارند که بخشی از اصول ایمنی هستند. رعایت این اصول برای هر آزمایشگاهی ضروری بوده و باید به آن توجه داشته باشید. در مطلب « استاندارد واردات تجهیزات آزمایشگاهی » این موضوع را دقیق‌تر بررسی کرده‌ایم.
در ادامه اما می‌خواهیم بررسی کنیم که اگر اصول ایمنی در آزمایشگاه رعایت نشوند، چه مخاطراتی ممکن است ایجاد شوند!
1. مخاطرات جانی:
مهم‌ترین آسیب‌هایی که ممکن است ایجاد شوند، مربوط به جان و سلامتی افراد حاضر در آزمایشگاه خواهد بود:
- آسیب به انسان‌ها: عدم استفاده از وسایل حفاظت فردی، عدم آموزش صحیح استفاده از تجهیزات و مواد شیمیایی و نادیده‌گرفتن اصول ایمنی می‌تواند به آسیب‌های جسمی و صدمات جانی برای کارکنان آزمایشگاه منجر شود.
- حوادث آتش‌سوزی و انفجار: عدم رعایت اصول ایمنی در مورداستفاده از مواد قابل‌اشتعال و انفجاری، نظارت نامناسب بر تجهیزات و سیستم‌های الکتریکی و نقص در نگهداری تجهیزات، می‌تواند به حوادث آتش‌سوزی و انفجار منجر شود که باعث آسیب به انسان‌ها و تخریب تجهیزات می‌شود.
2. مخاطرات محیط‌زیست:
در بخش بعدی می‌خواهیم مخاطراتی که عدم رعایت این اصول برای محیط‌زیست ایجاد می‌کنند را بررسی کنیم. در راستای رعایت این اصول شما می‌توانید از تجهیزاتی مانند جعبه لام استفاده کنید تا نمونه‌های آلوده نگهداری شده در لام،آسیب نبیند و آلودگی را به محیط دیگر انتقال ندهند.
- آلودگی محیط‌زیست: عدم رعایت اصول ایمنی در استفاده از مواد شیمیایی و ضایعات آزمایشگاهی، عدم دفع صحیح پسماندها و عملکرد نامناسب سامانه‌های آلودگی می‌تواند منجر به آلودگی محیط‌زیست شود و به عواقب مخربی برای طبیعت و جانوران بیابد.
- اثرات طولانی‌مدت: استفاده نادرست از مواد شیمیایی و آلاینده‌ها و همچنین برخی از تجهیزات می‌توانند آثار طولانی‌مدت بر محیط‌زیست داشته باشد. این اثرات شامل کاهش کیفیت آب‌وخاک، اختلال در تعادل اکولوژیکی و کاهش تنوع زیستی شوند.
3. مخاطرات مالی:
در زمان خرید سانتریفیوژ یا تجهیزات دیگر آزمایشگاهی حتماً این سؤال برای شما ایجاد می‌شود که چرا این تجهیزات تا این حد گران‌قیمت هستند؟ بااین‌حال برای تجهیز آزمایشگاه ملزم به خریدشان خواهید بود، اما به یاد داشته باشید که عدم رعایت اصول ایمنی در آزمایشگاه می‌تواند باعث خسارت‌های بیشتری شود که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
- خسارت به تجهیزات: عدم رعایت اصول ایمنی می‌تواند به خرابی و خسارت تجهیزات آزمایشگاهی منجر شود. تعمیر یا جایگزینی تجهیزات آسیب‌دیده هزینه‌های قابل‌توجهی را برای آزمایشگاه به همراه دارد که چندان به‌صرفه نخواهند بود.
- ازدست‌رفتن نمونه‌ها: نقص در فرایندهای نمونه‌برداری، نگهداری و آزمایش می‌تواند منجر به ازدست‌رفتن نمونه‌های گران‌بها شود که هزینه‌های مالی را برای آزمایشگاه ایجاد می‌کنند.
اصول ایمنی در آزمایشگاه ها از جنبه های مختلف
اصول ایمنی در آزمایشگاه برای میکروتیوب یا هر تجهیزات دیگری که در این محیط استفاده می‌شوند، وجود دارد. به‌طورکلی این اصول را می‌توانیم از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار دهیم و این موضوع باعث شده تا کارکنان یک آزمایشگاه، راهنمای کلی برای نحوه استفاده یا نگهداری از تجهیزات داشته باشند.
در ادامه با ما باشید تا این اصول را به تفکیک مورد بررسی قرار دهیم.
1. اصول ایمنی در انتخاب دستگاه‌ها:
اولین و شاید مهم‌ترین جنبه از اصول ایمنی را می‌توان به انتخاب دستگاه‌ها و تجهیزات آزمایشگاهی مرتبط دانست:
- اطمینان از استانداردها: در هنگام انتخاب دستگاه‌ها، مهم است که مطمئن شوید که آنها با استانداردهای ایمنی سازگار هستند. همچنین، اطمینان حاصل کنید که دستگاه موردنظر به‌صورت مناسب نصب و راه‌اندازی می‌شود.
- ارزیابی ریسک: قبل از خرید دستگاه، ارزیابی کنید که آیا دستگاه موردنظر خطرات خاصی مانند : خطر آتش‌سوزی، خطرات الکتریکی یا خطرات شیمیایی را ممکن است ایجاد کند یا خیر؟ این اطلاعات را از سازنده یا تأمین‌کننده دستگاه دریافت کنید و در صورت لزوم، اقدامات لازم را برای کنترل و کاهش خطرات به کار ببرید. همچنین در این باره می‌توانید از اطلاعات موجود در مطلب « لیست تجهیزات آزمایشگاهی » هم استفاده کنید.
2. اصول ایمنی در انتخاب لوازم مصرفی:
بخش دوم از بررسی اصول ایمنی تجهیزات آزمایشگاه به انتخاب این تجهیزات مربوط است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت:
- استفاده از مواد مطمئن: اطمینان حاصل کنید که لوازم مصرفی ایمن بوده و با استانداردهای مربوطه مطابقت دارند. بررسی کنید که آیا مواد شیمیایی و لوازم مصرفی دارای برچسب‌ها و اطلاعات لازم در مورد خطرات و استفاده صحیح هستند.
- مدیریت مواد شیمیایی: مواد شیمیایی را در محیط ایمن و مناسب ذخیره کنید. برچسب‌ها و سربرگ‌های اطلاعات ایمنی را بررسی کرده و اطمینان حاصل کنید که کارکنان آگاهی کافی در مورد خطرات مواد شیمیایی دارند. همچنین، روش‌های صحیح دفع و بازیافت مواد شیمیایی را برای کارکنان آموزش دهید.
3. اصول ایمنی در آموزش و آگاهی کارکنان:
آخرین بخش از بررسی جنبه‌های مختلف اصول ایمنی در آزمایشگاه به آموزش کارکنان اختصاص می‌یابد که اهمیت بسیار زیادی دارد:
- آموزش ایمنی: کارکنان باید آموزش‌های مناسبی در مورد ایمنی در محیط کار دریافت کنند. این آموزش‌ها باید شامل شناخت خطرات، استفاده صحیح از تجهیزات ایمنی، روش‌های اعلام حوادث و اقدامات اضطراری باشد.
- آگاهی از قوانین و مقررات: کارکنان باید با قوانین و مقررات مربوط به ایمنی در محیط کار آشنا شوند. اطمینان حاصل کنید که همه کارکنان دسترسی به اطلاعات مربوطه داشته باشند و قوانین را رعایت کنند.
- گسترش فرهنگ ایمنی: در محیط کار، باید فرهنگ ایمنی ترویج یافته و توجه به ایمنی برای همه کارکنان یک امر روزمره باشد.
4. اصول ایمنی در طراحی محیط کار:
بخش دیگری از این موضوع به نوع طراحی آزمایشگاه مربوط است. در مطلب « اصول طراحی آزمایشگاه » می‌توانید اطلاعات خوبی در این باره به دست آورید، اما در ادامه هم می‌خواهیم به بررسی اصول ایمنی در زمینه طراحی آزمایشگاه بپردازیم:
- طراحی ایمن: توجه به طراحی مسیرها، فضاهای خالی و نحوه قرارگیری مواد مصرفی و مواد شیمیایی در آزمایشگاه اهمیت بسیار زیادی دارند.
- ارتفاع و تراز: در محیط کار، ارتفاع صحیح و استاندارد برای سطوح کار و دستگاه‌ها بسیار مهم است. اطمینان حاصل کنید که کارکنان به‌خوبی می‌توانند به تجهیزات و وسایل روی میزها دسترسی داشته باشند تا احتمال ایجاد خطر کاهش یابد.
- نورپردازی و تهویه: محیط کار باید دارای نورپردازی مناسب باشد تا کارکنان بتوانند به‌خوبی ببینند و خطرات را تشخیص دهند. همچنین، سیستم تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع گازها و تهویه درست فضاهای بسته نیز ضروری است.
استانداردهایی برای رعایت اصول ایمنی در آزمایشگاه
موارد زیر قوانینی هستند که به طور معمول در هر آزمایشگاهی اعمال می‌شوند و باید توسط مسئولان آزمایشگاه‌ها در نظر گرفته شوند. این قوانین موضوعاتی مانند نحوه استفاده ایمن از تجهیزات و کارهای درست در زمان بروز حوادث را در بر می‌گیرند.
- حتماً تمام تابلوها و علائم آتش‌نشانی و ایمنی را بخوانید و در صورت وقوع حادثه یا اضطرار، دستورالعمل‌ها را رعایت کنید.
- اطمینان حاصل کنید که به طور کامل با روش‌های خروج از ساختمان خود آشنا هستید.
- مطمئن شوید که مکان تجهیزات ایمنی آزمایشگاه شما، از جمله جعبه کمک‌های اولیه یا آتش‌نشانی مشخص بوده و می‌دانید که چطور از آنها استفاده کنید.
- شماره‌های تلفن اضطراری را برای درخواست کمک در صورت وقوع حادثه بشناسید.
- مناطق آزمایشگاهی شامل: محیط‌های سرطان‌زا و محیط‌های شامل مواد بیولوژیکی و لیزر باید با علائم هشدار مناسب مشخص شوند.
- شعله‌های باز هرگز در آزمایشگاه استفاده نشوند، مگر اینکه مجوزی از یک سرپرست واجد صلاحیت داشته باشید.
- مطمئن شوید که مکان خروج‌ها و آژیرهای آتش‌نشانی آزمایشگاه شما مشخص هستند.
- در صورت برگزاری تمرین آتش‌نشانی، مطمئن شوید که تمام تجهیزات الکتریکی خاموش شده و تمام ظروف بسته شده‌اند.
- همواره در مناطق با تهویه مناسب کار کنید.
- در حین کار در آزمایشگاه، آدامس نجوید و نوشیدنی یا غذا نخورید.
- وسایل شیشه‌ای آزمایشگاه هرگز به‌عنوان ظروف غذا یا نوشیدنی استفاده نشود.
- هر بار که از وسایل شیشه‌ای استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که برای وجود خراش‌ها و شکستگی‌ها آن را بررسی کنید. هرگونه وسایل شیشه‌ای آسیب‌دیده را به سرپرست آزمایشگاه خود اطلاع دهید.
- هرگز از تجهیزات آزمایشگاهی که توسط سرپرست شما تأیید یا آموزش داده نشده‌اند، استفاده نکنید.
- اگر یک ابزار یا تجهیزات در حین استفاده خراب شده یا به‌درستی کار نمی‌کند، در سریع‌ترین زمان مشکل را به یک تکنسین گزارش کنید.
- اگر آخرین شخصی هستید که آزمایشگاه را ترک می‌کنید، مطمئن شوید که تمام درها را قفل کرده و تمام منابع اشتعال را خاموش کنید.
- تنها در آزمایشگاه کار نکنید.
- هرگز آزمایشی که در حال انجام است را بدون نظارت ترک نکنید.
- هرگز وسایل شیشه‌ای، محلول‌ها یا سایر ابزارهای آزمایشگاهی را بالاتر از سطح چشم بلند نکنید.
- هرگز مواد شیمیایی را بو یا مزه نکنید.
- از دهان خود برای مکش یک مایع شیمیایی استفاده نکنید. برای این موضوع می‌توانید به سراغ خرید سمپلر یا تجهیزات این چنینی بروید.
- مطمئن شوید همیشه روش‌های صحیح برای دفع پسماندهای آزمایشگاهی را رعایت می‌کنید.
- همه آسیب‌ها، حوادث و تجهیزات یا شیشه‌های شکسته را بلافاصله گزارش دهید، حتی اگر حادثه به نظر کوچک بیاید.
- اگر آسیب دیدید، بلافاصله و به صدای بلند فریاد بزنید تا اطمینان حاصل کنید که کمک می‌گیرید.
- درصورتی‌که مواد شیمیایی به چشم‌ها یا پوست شما پاشید، فوراً محل آلودگی را با آب جاری حداقل ۲۰ دقیقه شستشو دهید.
- اگر هر گونه شرایط ناامنی در آزمایشگاه مشاهده کردید، هرچه سریع‌تر آن را به سرپرست خود اطلاع دهید.
شما چقدر از اصول ایمنی در آزمایشگاه را رعایت می کنید؟
قیمت پالس اکسیمتر بیمارستانی یا دیگر تجهیزات آزمایشگاهی عموماً بالاتر از حد انتظار است و عدم رعایت اصول ایمنی در آزمایشگاه می‌تواند باعث آسیب به این وسایل شود. همچنین این کار ممکن است خطرات جانی برای کارکنان و افراد حاضر در محیط هم ایجاد کند.
در این مقاله، به بررسی اصول ایمنی در آزمایشگاه پرداختیم و راهکارهایی برای افزایش سطح ایمنی در این محیط‌ها ارائه شد. اهمیت بالایی دارد که همه افراد مشغول به کار در آزمایشگاه‌ها، اصول ایمنی را به‌درستی درک کرده و در عمل از آنها استفاده کنند.
در نهایت باید اشاره کنیم که برای خرید تجهیزات استاندارد و ایمن لازم است که به فروشندگان مجاز و قابل‌اعتماد مراجعه کنید. در این زمینه پیشنهاد ما به شما، مراجعه به لیان آزمای بهار است که به‌عنوان یک فروشگاه تجهیزات آزمایشگاهی ، سابقه بسیار خوب و درخشانی دارد.
برای کار با ویروس ها استفاده از چه نوع دستکشی ایمنی لازن رو ایجاد می کنه؟
ترجیحا بهتر است از دستکش های لاتکس استفاده شود و بسته به میزان خطرساز بودن ویروس می توان از دو لایه دستکش روی هم استفاده کرد.
در صورت کار با محلولهای با بخار متصاعد شونده چه کارهایی باید انجام شود؟
باید حتما از ماسک های فیلتردار استفاده کرد
محیط کار حتما باید سیستم تهویه هوای مناسب داشته باشد
از پوشش مناسب اعم از روپوش،دستکش و شیلد استفاده شود.