سیتولوژی، که به عنوان سیتوپاتولوژی نیز شناخته می شود، علمی است که به بررسی و تشخیص بیماری ها در سطح سلولی می پردازد. از بررسی ها و مطالعات سیتولوژی می توان در تشخیص انواع سرطان ها و همچنین بیماری های التهابی و عفونی استفاده کرد. سرطان ریه در حال حاضر شایع ترین علت مرگ ناشی از سرطان در مردان و زنان در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای جهان است است. آزمایش سیتولوژی ریه عموماً بر روی نمونه سلول های آزاد و یا قسمتی از بافت که نمونه برداری شده است انجام می شود.
آزمایش سیتولوژی ریه چیست ؟
از جمله زیر شاخه های سیتولوژی، سیتولوژی ریه است. این آزمایش اصولا با تکنیک Washing or Lavage Technique نمونه برداری می شود. این تکنیک عبارت است از تهیه نمونه از بیمار توسط شستشو با مایع؛ مثل تزریق مایع به داخل ریه ها و برداشت نمونه از آن. از تست های سیتولوژی که در ارتباط با ریه است برای بررسی مایع پلور اطراف ریه و ترشحات خلط استفاده می شود. از سیتولوژی در آزمایش های دیگری مثل آزمایش سیتولوژی ادرار نیز استفاده میگردد.
1. آزمایش سیتولوژی ریه (آنالیز مایع جنب پلور)
از این آزمایش برای تشخیص سلول‌های سرطانی و سلول‌های خاص دیگر در ناحیه ی اطراف ریه ها، استفاده می شود. به این ناحیه، فضای پلور گفته می شود.
دراین روش، هدف بررسی مایع خارج شده از فضای بین ریه‌ها و دیواره سینه است که به وسیله ی تکنیکی تحت عنوان Thoracentesis انجام می‌شود. این روش فقط در افرادی که مقادیر زیادی مایع در این فضا جمع شده باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. زیرا در حالت طبیعی مقدار مایع موجود آنقدر کم است که نمی‌توان به طور مطمئن نمونه برداری کرد. این تست در مواردی که می خواهیم ببینیم آیا سرطان به خارج از ریه‌ها گسترش یافته یا خیر، نیز کمک می کند.
نحوه انجام نمونه گیری از ریه
همین طور که گفته شد نمونه گیری با روش توراسنتز از مایع پلور در فضای اطراف ریه ها گرفته می‌شود. بدین صورت که؛
- بیمار روی صندلی می نشینید و سر و بازوها را روی یک میز قرار می دهد.
- ناحیه کوچکی از پوست پشت شما با مواد ضد عفونی کننده تمیز می شود.
- داروی بی حسی موضعی در این ناحیه تزریق می شود.
- پزشک سوزنی را از طریق پوست و عضلات دیواره قفسه سینه وارد فضای پلور می کند.
- مایع که وارد سرنگ شد، سوزن را به آرامی خارج کرده و سپس یک باند استریل روی پوست در ناحیه ی نمونه برداری شده قرار می گیرد.
- نمونه مایع جمع آوری شده در ظرف استریل به آزمایشگاه ارسال می شود.
- در آنجا، اقدامات لازم برای تست انجام می شود و توسط پزشک پاتولوژیست مشخص می شود که سلول ها در چه فازی هستند؟ طبیعی هستند یا دچار ناهنجاری شده است؟
2. آزمایش سیتولوژی ریه (خلط)
در آزمایش سیتولوژی خلط، نمونه خلط زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد و سلول های غیر طبیعی تشخیص داده می شوند. نمونه خلط با نمونه بزاق متفاوت است. خلط در ریه ها و مجاری هوایی تولید می شود و بزاق در دهان تولید می گردد. در نمونه خلط، سلول های طبیعی ریه وجود دارد، مگر آنکه سلول ها دچار ناهنجاری شده باشند. این آزمایش برای بررسی وضعیت غیر سرطانی در ریه انجام می شود. البته ممکن است در موارد مشکوک به سرطان ریه هم این آزمایش انجام شود.
علت انجام آزمایش سیتولوژی ریه (خلط ) چیست؟
آزمایش سیتولوژی خلط به دلایل زیر انجام می شود:
- سرطان ریه؛ اما سیتولوژی خلط برای غربالگری سرطان ریه در افراد پر خطر انجام نمی شود.
- این تست بیشتر برای بیماری های غیر سرطانی ریه مثل پنومونی، بیماری های التهابی، توبرکلوزیس (سل) و یا تجمع آزبست در ریه ها کاربرد دارد.
نمونه گیری خلط چگونه انجام می شود؟
این نمونه به روش های مختلفی جمع آوری می شود:
- به وسیله سرفه کردن
- از طریق برونکوسکوپی
نمونه گیری از طریق سرفه کردن
این نمونه خلط در ۳ روز متوالی (3 مرتبه) جمع آوری می شود. پزشک به شما ظرفی می دهد که نمونه را در آن جمع آوری کنید که در آن ماده نگهدارنده وجود دارد. برای بدست آوردن بهترین نتیجه، نمونه را اول صبح بعد از بیدار شدن جمع آوری کنید و این مراحل را انجام دهید:
- فضای داخل دهان خود را با آب کاملا بشویید.
- با سرفه کردن به صورت عمیق و پی در پی خلط را از دهان خارج کرده و درون ظرف مخصوص بریزید. نمونه خلط با بزاق متفاوت است. بنابراین دقت کنید نمونه گیری درست انجام شود.
- به توصیه های پزشک در مورد تحویل دادن نمونه به آزمایشگاه عمل کنید و در اسرع وقت نمونه را به آزمایشگاه تحویل دهید. این تست عارضه ای برای بیمار ندارد.
نمونه گیری با برونکوسکوپ
این روش نمونه گیری روشی ایمن است اما امکان دارد طی برونکوسکوپی احساس کنید گلوی شما زخم شده است.
اگر شما مبتلا به آسم و یا برونشیت باشید، در طی برونکوسکوپی ممکن است نفس کشیدن برایتان دشوار باشد.
برخی از عوارض برونسکوپی که ممکن است رخ دهد شامل موارد زیر است:
- ایجاد اسپاسم در لوله های برونش که می تواند تنفس را دچار اختلال کند.
- ایجاد عفونت مانند ذات الریه که معمولا با آنتی بیوتیک درمان می شود.
- آریتمی قلبی
درآزمایش سیتولوژی خلط، سلول های را زیر میکروسکوپ بررسی می کنند. سلول های طبیعی ریه در نمونه خلط قابل رویت است. در صورت مشاهده ی سلول های غیر طبیعی در نمونه خلط، این سلول ها ممکن است به معنی وضعیت های ریوی مثل وجود التهاب، پنومونی و یا سرطان ریه باشد.
نمونه جواب آزمایش سیتولوژی ریه
تشخیصی که برای بیمار این تست براساس جواب IHC داده شده است، با توجه به مثبت شدن فاکتورهای CK7 ، TTF1 ،napsin A سرطان ریه به صورت متاستاتیک است که نیازمند انجام روش های درمانی بر اساس تشخیص پزشک انکولوژیست می باشد.
نتیجه گیری
با توجه به این که ریه ها ارگان هایی مهم و حساس در بدن هستند بررسی سلامت آنها بسیار مهم بوده و در نتیجه آزمایش های مربوط به ریه هم جایگاه مهمی در حوزه ی پزشکی دارد. آزمایش سیتولوژی ریه یکی از انواع آزمایش هایی است که در تشخیص به موقع بیماری های مرتبط با ریه اهمیت ویژه ای دارد. و همچنین میتواند نقش پیشگیرانه ای را نیز در این زمینه داشته باشد. اگر علاقمندید تا در مورد این موضوع اطلاعات بیشتری کسب کنید، ما در مطلب سیتولوژی چیست به شرح بیشتر این موضوع پرداخته ایم.
