بیماری‌ها و اختلالات سلولی و بافتی از مشکلات شایع در جامعه هستند که برای تشخیص و درمان آن‌ها از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. دو رشته اصلی در این زمینه سیتولوژی و پاتولوژی هستند، اما نباید این دو رشته را با هم اشتباه بگیرید. به همین منظور در ادامه این مطلب می‌خواهیم تفاوت سیتولوژی و پاتولوژی را از منظرهای مختلف بررسی کنیم.
روزبه‌روز علم پزشکی در حال پیشرفت است و تشخیص و درمان بیماری‌ها آسان‌تر می‌شود. در این راستا زیرشاخه‌هایی از علم پزشکی مانند سیتولوژی و پاتولوژی توانسته‌اند، کمک شایانی به تشخیص بیماری‌های جدید کنند. همچنین این رشته‌ها در تحقیقات پزشکی هم کاربرد زیاد دارند و ازاین‌رو می‌توان آن‌ها را از جمله مهم‌ترین رشته‌های پزشکی دانست.
بسیاری از افراد هستند که به‌درستی نمی‌دانند روش کار و نتایج استفاده از این سیتولوژی و پاتولوژی چیست و همین موضوع باعث شکل‌گیری سؤالات متفاوتی در ذهنشان می‌شود. به همین منظور است که می‌خواهیم این مطلب را به بررسی تفاوت سیتولوژی و پاتولوژی اختصاص دهیم تا درک بهتری از عملکرد و مزیت‌هایی هر دو آن‌ها داشته باشید.
سیتولوژی چیست؟
رشته سیتولوژی به‌عنوان علمی پایه در پزشکی، به بررسی ساختار و عملکرد سلول‌ها و همچنین تشخیص و تفسیر تغییرات سلولی و اختلالات آن‌ها می‌پردازد.
سیتولوژی به‌عنوان یکی از رشته‌های پایه پزشکی، در تشخیص و درمان بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های خونی، بیماری‌های عفونی و بسیاری از بیماری‌های دیگر استفاده می‌شود.
در واقع سیتولوژی برای تشخیص و پیداکردن راه‌های درمان بیماری‌های مختلف، روش‌های متفاوتی دارد که آن‌ها را با عنوان انواع سیتولوژی می‌شناسیم. برای مثل در تشخیص بیماری‌های چشم از سیتولوژی چشم و در تشخیص بیماری‌های گوش از سیتولوژی گوش استفاده می‌شود.
با استفاده از این روش‌ها، می‌توان سلول‌های بدن را برای بررسی و تشخیص بیماری‌های مختلف در نمونه‌هایی مانند: خون، مایعات بدن و بافت‌ها قسمت‌های مختلف بدن بررسی کرد.
به‌طورکلی سیتولوژی یکی از رشته‌های پایه و بسیار مهم در علم پزشکی است که کمک بسیار زیادی به بشریت در راستای تشخیص و درمان بیماری‌ها کرده است. در مطلب « سیتولوژی چیست »، توضیحات کامل‌تری درباره این رشته ارائه کرده‌ایم که توصیه می‌کنیم، برای درک تفاوت سیتولوژی و پاتولوژی و همچنین آشنایی بیشتر با این رشته، آن را مطالعه کنید.
پاتولوژی چیست؟
پاتولوژی نیز یکی دیگر از علوم پایه در پزشکی است که به بررسی تغییرات سلولی، بافتی و اعضای بدن در بیماری‌ها می‌پردازد.
پاتولوژیست‌ها با استفاده از روش‌های مختلفی مانند نمونه‌برداری و بررسی بافت، اسلاید برداری و استفاده از میکروسکوپ، نمونه‌های بیمار را بررسی کرده و بر اساس تغییرات و نوع بیماری، درمان آن‌ها را تعیین می‌کنند.
پاتولوژی، در تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف مانند: سرطان، بیماری‌های خونی، بیماری‌های عفونی یا بیماری‌های قلبی و عروقی مورداستفاده قرار می‌گیرد. برای مثال، در تشخیص سرطان‌ها، پاتولوژیست‌ها با بررسی بافت بیمار، تشخیص و نوع سرطان را تعیین می‌کنند و سپس بر اساس آن، پزشکان تصمیمات درمانی خود را می‌گیرند.
به‌علاوه پاتولوژی در تحقیقات و آزمایش‌های بالینی نیز کاربرد دارد. در این حوزه، پاتولوژیست‌ها با بررسی نمونه‌های بیماران و انجام آزمایش‌های مختلف، به تحلیل داده‌های آزمایشگاهی و تشخیص بیماری‌ها کمک می‌کنند.
با درنظرگرفتن همه این توضیحات می‌توان گفت که پاتولوژی یکی از مهم‌ترین شاخه‌های پزشکی است. موارد مهم بسیاری در مورد این رشته وجود دارند که در بلاگ « پاتولوژی چیست »،به بررسی آن‌ها پرداخته‌ایم و توصیه می‌کنیم حتماً آن را مطالعه کنید.
سیتولوژی و پاتولوژی چه تفاوت‌هایی دارند؟
احتمالاً با مطالعه بخش‌های قبلی که مربوط به تعاریف سیتولوژی و پاتولوژی بودند، تصور می‌کنید که این دو رشته تفاوت‌های چندانی با هم ندارد. البته این موضوع کاملاً عادی است، چرا که این تعاریف صرفاً برای آشنایی شما با ماهیت این رشته‌ها بوده است و اشاره‌ای به جزئیات مهم در آن‌ها نشده است.
به همین منظور در این بخش می‌خواهیم، بررسی جامعی‌ای داشته باشیم از تفاوت سیتولوژی و پاتولوژی که به درک و شناخت بهتر این دو رشته مهم کمک می‌کنند.
1. مفهوم
اولین و مهم‌ترین تفاوت میان این دو رشته، تفاوت در ماهیت اصلی آن‌ها و به‌نوعی معانی تعریف شده برای آن‌ها است. سیتولوژی به بررسی ساختار، عملکرد و نحوه رفتار سلول‌های بدن می‌پردازد درحالی‌که پاتولوژی به بررسی تغییرات سلولی، بافتی و عضوی بدن انسان خواهد پرداخت. ازاین‌رو این دو رشته در ماهیت اصلی و معانی‌شان با هم تفاوت‌های زیادی دارند. برای آشنایی بیشتر با رشته پاتولوژی میتوانید به مطلب دیگر ما با عنوان رشته پاتولوژی چیست مراجعه کنید.
2. نوع بیماری‌های قابل‌تشخیص
سیتولوژی عمدتاً برای تشخیص بیماری‌هایی مانند سرطان‌ها و بیماری‌های خونی استفاده می‌شود، درحالی‌که پاتولوژی به تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف شامل: بیماری‌های عفونی، تنفسی، قلبی، کلیوی یا گوارشی می‌پردازد.
4. شیوه انجام
در سیتولوژی، نمونه‌های کوچکی از سلول‌ها با استفاده از سوزن زدن (Fine Needle Aspiration یا (FNAجمع‌آوری می‌شود. این روش توسط پزشکان سیتولوژیست انجام می‌شود. به‌عنوان‌مثال، برای تشخیص سرطان پستان، با استفاده از سوزن زدن، نمونه‌ای از بافت پستان با استفاده از سوزن جمع‌آوری می‌شود و سپس در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.
در پاتولوژی، نمونه‌های بزرگ‌تری از بافت‌ها و اعضا انسانی جمع‌آوری می‌شود. نکته مهم این جاست که گاهی برای به‌دست‌آوردن همین نمونه‌ها نیاز است عمل‌های جراحی کوچک انجام شود؛ چرا که مقدار نمونه بیش‌تری برای پاتولوژی موردنیاز خواهد بود.
5. زمان موردنیاز برای تحلیل
سیتولوژی به دلیل استفاده از نمونه‌های کوچک‌تر و تحلیل سلولی، به طور معمول زمان کمتری برای تحلیل نیاز دارد، درحالی‌که پاتولوژی به دلیل استفاده از نمونه‌های بزرگ‌تر و تحلیل بافتی، نیاز به‌صرف زمان بیشتر خواهد داشت.
6. انواع تحلیل‌ها
در سیتولوژی، به طور معمول، تحلیل‌هایی مانند اندازه‌گیری ابعاد و تعداد سلول‌ها، شکل سلول‌ها، تشخیص سلول‌های سرطانی و مواردی ازاین‌دست، انجام می‌شود. اما در رشته پاتولوژی، تحلیل‌هایی مانند: تشخیص نوع بافت، تشخیص نوع سرطان یا تشخیص مراحل سرطان انجام خواهد شد.
به‌طورکلی، سیتولوژی و پاتولوژی هر دو رشته‌های مهم در تشخیص و درمان بیماری‌ها هستند. اما در حوزه‌های مختلفی مانند: معانی، کاربردها و شیوه انجام تفاوت دارند. به همین دلیل، برای تشخیص و درمان بیماری‌ها، ممکن است پزشکان از هر دو رشته استفاده کنند تا تشخیص دقیق‌تری برای بیمارانشان بیابند.
شما به کدام رشته (سیتولوژی یا پاتولوژی) علاقه‌مند هستید؟
کسانی که به پزشکی علاقه دارند، انتخاب‌های زیادی را پیش رو خواهند داشت که شاید انتخاب از میانشان دشوار به نظر برسد. اولین و مهم‌ترین موضوع این است که باید انتخاب کنید به چه حوزه‌ای از پزشکی علاقه دارید و پس از آن محدوده انتخاب‌های شما کمی کوچک‌تر خواهد شد.
عمدتاً کسانی که به علوم آزمایشگاهی یا تحقیق و مطالعه در مورد سلول‌ها علاقه دارند، به سراغ رشته‌های سیتولوژی یا پاتولوژی می‌روند. در این مسیر اما مهم است که بدانید این دو رشته تفاوت‌های زیادی با هم دارند. شناخت تفاوت سیتولوژی و پاتولوژی می‌تواند مشخص کند که شما به کدام رشته علاقه بیشتر دارید و میتوانید در آن موفق‌تر عمل کنید. در هر دو رشته شناخت تجهیزات آزمایشگاهی کمک شایانی به شما خواهد کرد.
