مواد شیمیایی صنعتی، به دلیل خاصیت‌های شیمیایی و فیزیکی خود، به‌عنوان یکی از مواد اصلی در آزمایشگاه‌ها محسوب می‌شوند. این مواد عمدتاً در آزمایشگاه‌های صنعتی، آزمایشگاه‌های دانشگاهی و همچنین در محیط‌های پژوهشی مورداستفاده قرار می‌گیرند. برای مثال، انواع مواد شیمیایی صنعتی مانند اسیدها، بازها، حلال‌ها، نمک‌ها و مواد شیمیایی‌های تشخیصی، به‌عنوان عوامل کلیدی در آزمایش‌های شیمیایی و بیولوژیکی مورداستفاده قرار می‌گیرند.
ازآنجاکه این مواد شیمیایی به‌صورت صنعتی تولید می‌شوند، در بسیاری از موارد شاید به نظر بی‌ربط به زندگی روزمره ما بیایند، اما باید توجه داشت که بدون استفاده از این مواد شیمیایی، تولید بسیاری از محصولاتی که در زندگی روزمره ما استفاده می‌شوند و همچنین بخش بزرگی از آزمایش‌های علمی یا پزشکی، ممکن نخواهند بود.
مواد شیمیایی صنعتی بخش ثابتی از آزمایشگاه‌ها هستند و در لیست اقلام مصرفی قرار می‌گیرند. در زمان خرید اقلام مصرفی آزمایشگاه شما باید اطلاعات کاملی از محصول داشته باشید، ازاین‌رو توصیه می‌کنیم در ادامه این مقاله با ما باشید.
مواد شیمیایی صنعتی چه هستند؟
مواد شیمیایی صنعتی به موادی گفته می‌شود که برای استفاده در صنایع شیمیایی تولید شده‌اند. برخی از این مواد شیمیایی فقط در سیستم‌های تولید صنعتی استفاده می‌شوند و بسیاری دیگر به‌عنوان افزودنی در محصولات تجاری از بازارهای مصرف‌کننده استفاده می‌شوند. همچنین بخش بزرگی از آن‌ها در آزمایشگاه برای مصارف گوناگون استفاده می‌شود.
محدوده مواد شیمیایی صنعتی بسیار گسترده است و شامل موادی مانند: حلال‌ها، روان‌کننده‌ها، رنگ‌ها، رنگ‌دانه‌ها، جوهرها، مواد روکشی، پایدارکننده‌ها، عطرها، مواد مقاوم در برابر آتش، رساناها، عایق‌ها و بسیاری از مواد شیمیایی دیگر را می‌توان در این دسته‌بندی قرار داد.
باتوجه‌به اینکه مواد شیمیایی صنعتی در زندگی روزمره ما دخیل هستند، اگر افراد بیش از حد در معرض این مواد شیمیایی قرار بگیرند، ممکن است تأثیرات مخربی بر روی سلامتی آن‌ها یا محیط‌زیست داشته باشد.
در مجموع، مواد شیمیایی صنعتی برای استفاده در صنایع شیمیایی و تولید محصولاتی که استفاده می‌کنید طراحی شده‌اند. بااین‌حال، نباید فراموش کرد که برخی از این مواد می‌توانند به‌عنوان تهدیداتی برای سلامتی انسان و محیط‌زیست شناخته شوند، بنابراین باید به‌دقت با این مواد برخورد کرد. در این باره توصیه می‌کنیم به مطلب « شرایط نگهداری مواد شیمیایی » مراجعه کنید.
مواد شیمیایی صنعتی چه ویژگی‌هایی دارند؟
برای این که درک بهتری از این ترکیبات شیمیایی داشته باشید، می‌خواهیم شما را با ویژگی‌های این مواد آشنا کنیم.
1. خلوص بالا
خلوص بالا به معنای عدم وجود آلودگی‌های نامطلوب در مواد شیمیایی صنعتی است. در فرایندهای تولید، وجود حتی کمی آلودگی می‌تواند باعث کاهش کیفیت و عملکرد محصول شود؛ بنابراین در فرایندهای تولید، مواد شیمیایی صنعتی باید دارای خلوص بالایی باشند. برای افزایش خلوص مواد شیمیایی صنعتی، معمولاً از فرایندهایی مانند: تصفیه، فیلتراسیون و جداسازی استفاده می‌شود.
2. ویژگی‌های شیمیایی خاص
مواد شیمیایی صنعتی برای استفاده در فرایندهای مختلف از جمله: آزمایش‌ها، باید دارای ویژگی‌های شیمیایی خاصی باشند. به‌عنوان‌مثال، برای استفاده در فرایندهای تولید پلاستیک، مواد شیمیایی باید دارای ویژگی‌هایی مانند قابلیت پذیرش رنگ یا مقاومت در برابر حرارت و شیمیایی باشند. به همین ترتیب، برای استفاده در فرایندهای تولیددارو، مواد شیمیایی باید دارای ویژگی‌هایی مانند: خلوص بالا، پایداری و قابلیت حل در آب باشند.
3. انحلال‌پذیری
انحلال‌پذیری به معنای قابلیت حل‌شدن مواد شیمیایی در محیط‌های مختلف است. برای استفاده در فرایندهای تولید و استفاده در آزمایشگاه‌ها، اغلب مواد شیمیایی باید در محلول‌هایی حل شوند. انحلال‌پذیری بالا به معنای این است که مواد شیمیایی به طور کامل در محلول حل شده و می‌توانند در فرایندهای مختلف مورداستفاده قرار گیرند.
4. پایداری حرارتی و شیمیایی
پایداری حرارتی و شیمیایی به معنای مقاومت این مواد در برابر تغییرات دما و قرارگرفتن در معرض سایر مواد شیمیایی است. در فرایندهای تولید صنعتی، ممکن است مواد شیمیایی در معرض دمای بالا، اسیدها، بازها و مواد شیمیایی دیگر قرار گیرند. البته باید دقت کنید که پایداری حرارتی و شیمیایی در واقع نشان از یک محصول باکیفیت دارند و عموماً قیمت مواد شیمیایی با این ویژگی‌ها بالاتر خواهد بود.
5. امکان انباشت در محیط‌زیست
برخی از مواد شیمیایی صنعتی ممکن است در محیط‌زیست انباشت شوند و به طور مداوم در زمین‌های آبی و خاک باقی بمانند. این مواد ممکن است باعث آلودگی محیط‌زیست و سلامتی انسان شوند.
به‌عنوان‌مثال، برخی از مواد شیمیایی مانند: بنزن، تولوئن و کادمیوم می‌توانند در محیط‌زیست انباشت شوند و برای مدت طولانی باقی بمانند؛ بنابراین، برای استفاده از مواد شیمیایی صنعتی در فرایندهای تولید، باید از تدابیر مناسب برای کاهش تأثیرات منفی آن‌ها بر روی محیط‌زیست و سلامتی انسان استفاده شود.
بنابراین، استفاده از این مواد باید بادقت و به همراه تدابیر ایمنی و محیط زیستی مناسب صورت گیرد. به‌علاوه، برای کاهش تأثیرات منفی این مواد بر روی سلامتی انسان و محیط‌زیست، باید از روش‌هایی مانند: بازیافت، تصفیه و استفاده از مواد شیمیایی استفاده شود.
انواع مواد شیمیایی صنعتی شامل چه مواردی هستند؟
یکی از موضوعاتی که به شناخت بهتر شما درباره مواد شیمیایی صنعتی کمک می‌کند، شناخت انواع این مواد است. این مواد را می‌توان در دسته‌بندی‌های مختلفی مرتب کرد، اما همه آن‌ها به‌اندازه ۴ نوعی که در ادامه این مطلب به آن‌ها می‌پردازیم، مهم و کاربردی نیستند.
دقت کنید که برخی از این موارد خطر زیادی برای انسان دارند و باید با احتیاط زیادی روی آن‌ها کار کرد. در مطلب « طبقه بندی مواد شیمیایی خطرناک » شما می‌توانید در این باره بیش‌تر بخوانید.
پلیمرها
پلیمرها موادی هستند که از واکنش چندین مولکول کوچک‌تر تشکیل می‌شوند. مولکول‌هایی که به هم پیوسته‌اند و یک زنجیر بلند تشکیل می‌دهند که به‌عنوان پلیمر شناخته می‌شود. پلیمرها از ویژگی‌هایی مانند: مقاومت بالا، سبکی یا انعطاف‌پذیری برخوردار هستند. این مواد در صنایع مختلف کاربردهای زیادی دارند.
مواد شیمیایی‌های آلی
مواد شیمیایی‌های آلی موادی هستند که شامل: کربن بوده و در طبیعت به‌صورت طبیعی وجود دارند. برخی از مواد شیمیایی‌های آلی شامل: هیدروکربن‌ها، الکل‌ها، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها، ویتامین‌ها، اسیدهای آمینه و مواردی ازاین‌دست هستند. مواد شیمیایی‌های آلی در صنایع مختلفی مانند: داروسازی، الکترونیک، نساجی و غذایی استفاده می‌شوند.
شیمیایی‌های معدنی
مواد شیمیایی‌های معدنی موادی هستند که از معادن استخراج می‌شوند و معمولاً شامل: فلزات، نیمه فلزات، مواد معدنی و مواد اولیه دیگری هستند. برخی از مواد شیمیایی‌های معدنی شامل: آهن، مس، آلومینیوم، نیکل، روی، سرب، کادمیوم یا طلا هستند.
اسیدها و بازها
این مواد دارای خصوصیات اسیدی و بازی هستند و در آزمایشگاه‌ها استفاده بسیار زیادی دارند. برخی از اسیدها شامل: هیدروکلریک‌اسید، سولفوریک اسید یا نیتریک اسید می‌شوند. برخی از بازها هم شامل : هیدروکسید سدیم، هیدروکسید پتاسیم یا آمونیاک هستند.
لیستی از انواع مواد شیمیایی صنعتی
در ادامه مطلب شما می‌توانید لیستی از مواد شیمیایی را مشاهده کنید که کاربرد زیادی در آزمایشگاه‌ها دارند. همچنین از این جدول می‌توانید برای تهیه و تکمیل لیست انبار آزمایشگاه‌ها هم استفاده کنید. در این باره در مطلب «تهیه انبار مواد شیمیایی» بیش‌تر توضیح داده‌ایم.
| الکل اتانول | اکتانول | آلومینیوم سولفات | آمونیوم فلورید |
| فرمالین | پروپانول | آلومینیوم کلرید | مرکاپنواتانول |
| گزیلل | آب‌اکسیژنه | آکریل آمید | آمونیوم آهن (||) سولفات |
| آمونیاک | آب‌ژاول | آمونیوم استات | آمونیوم مولیبدات |
آیا تابه‌حال با مواد شیمیایی صنعتی سروکار داشته‌اید؟
اگر شما هم به علم شیمی و آزمایش‌های عملی یا حتی پزشکی علاقه‌مند باشید، حتماً تا به امروز با برخی از موارد جدولی که پیش‌تر عنوان کردیم، برخورد داشته‌اید. فراموش نکنید که برخی از این مواد شیمیایی صنعتی می‌توانند خطراتی برای شما داشته باشند.
یکی از راه‌های دوری از آسیب به‌وسیله این مواد، توجه به علائم خطری است که روی آن‌ها وجود دارند. در بلاگ « علائم خطر مواد شیمیایی » شما می‌توانید با همه این موارد به طور کامل آشنا شوید. در نهایت به یاد داشته باشید که هر کدام از این مواد، کاربرد و ویژگی‌های کاملاً منحصربه‌فردی دارند و پیش از خرید باید درباره این موضوعات تحقیق کرده باشید.
