سانتریفیوژ یکی از ابزارهای مهم و پرکاربرد در آزمایشگاه‌های علوم پزشکی، شیمیایی، بیوشیمیایی و صنعتی است که برای جداسازی مواد مختلف با استفاده از نیروی چرخشی استفاده می‌شود. بااین‌حال، دقت و صحت نتایج به‌دست‌آمده بستگی به کالیبراسیون سانتریفیوژ دارند. کالیبراسیون سانتریفیوژ به‌عنوان یک فرایند حیاتی و ضروری برای اطمینان از دقت و صحت نتایج، باید به طور دوره‌ای و سیستماتیک انجام شود. در این راستا و در این متن به بررسی روش انجام کالیبراسیون سانتریفیوژ خواهیم پرداخت.
این متن شامل مراحل انجام کالیبراسیون، استانداردهای لازم، ابزارهای موردنیاز و نکاتی که باید در انجام کالیبراسیون سانتریفیوژ رعایت شود، است. با مطالعه این مطلب، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که دستگاه سانتریفیوژ شما بادقت و صحت مطلوب عمل می‌کند.
سانتریفیوژ چیست؟
سانتریفیوژ یک دستگاه آزمایشگاهی است که برای جداسازی اجزای مختلف مایعات و نمونه‌های بیولوژیکی استفاده می‌شود. این دستگاه یکی از ابزارهای مهم در زمینه بیوشیمی، بیولوژی مولکولی، ژنتیک و پزشکی است و به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین وسایل آزمایشگاهی در این زمینه‌ها شناخته می‌شود.
سانتریفیوژ به‌صورت عمده برای جداسازی مواد جامد و مایع از یکدیگر استفاده می‌شود. این دستگاه، با استفاده از نیروی چرخشی، نمونه‌های بیولوژیکی را به دو یا چند بخش مختلف تقسیم می‌کند. برای درک بهتر در مورد این دستگاه، می‌توانید مطلب « سانتریفیوژ چیست » را هم مطالعه کنید.
نیروی گرانشی در اثر چرخش این دستگاه، باعث جداسازی مواد سنگین از مواد سبک و مایعات می‌شود.
از سانتریفیوژ در محیط‌های آزمایشگاهی برای جداسازی اجزای مختلف نمونه‌های بیولوژیکی مانند: سلول‌ها، پروتئین‌ها، DNA و RNA استفاده می‌شود. همچنین این دستگاه برای تصفیه، تمیزکاری و جداسازی اجزای مختلف مواد شیمیایی نیز به کار می‌رود.
چرا کالیبراسیون سانتریفیوژ مهم است؟
به‌طورکلی در محیط‌های آزمایشگاهی مفهوم کالیبراسیون تجهیزات از اهمیت زیادی دارد و باید همواره این کار برای هر دستگاه انجام شود. در مطلب « اهمیت کالیبراسیون تجهیزات پزشکی » در این باره توضیحات بیش‌تری داده‌ایم.
کالیبراسیون سانتریفیوژ بسیار مهم است؛ زیرا اگر این دستگاه به‌درستی کالیبره نشود، نتایج آزمایش‌های انجام شده با آن ممکن است، نادرست باشند و منجر به تصمیمات نادرست در مورد شرایط شوند.
ازآنجاکه سانتریفیوژ برای جداسازی اجزای مختلف نمونه‌های بیولوژیکی استفاده می‌شود، دقت و سرعت چرخش و زمان لازم برای جداسازی بخش‌های مختلف از هم بسیار مهم است. اگر دستگاه به‌درستی کالیبره نشود، سرعت چرخش بیشتر یا کمتر از سرعت موردنظر خواهد بود و این ممکن است به نتایج غلط در آزمایش‌ها منجر شود.
از طرفی، اگر زمان لازم برای جداسازی اجزای مختلف از هم صرف نشود، ممکن است بخش‌های موردنظر جدا نشوند و نتایج آزمایش نادرست باشد. دقت کنید که اگر اصول نگهداری از این دستگاه را رعایت کنید، نیاز به کالیبراسیون سانتریفیوژ بسیار کاهش می‌یابد، ازاین‌رو توصیه می‌کنیم به مطلب « نگهداری از سانتریفیوژ » مراجعه کنید.
خطرات احتمالی با عدم کالیبراسیون یا دیر کالیبره کردن سانتریفیوژ
عدم کالیبراسیون به معنای این است که دستگاه سانتریفیوژ به‌درستی تنظیم نشده است و احتمال دارد که سرعت چرخش و زمان لازم برای جداسازی اجزای مختلف از هم به‌دقت تعیین نشده باشد. این موضوع ممکن است به خطراتی برای نمونه‌های آزمایشی و پژوهشی منجر شود، به‌عنوان‌مثال:
- نادرستی نتایج آزمایش: اگر سانتریفیوژ به‌درستی کالیبره نشود، نتایج آزمایش ممکن است نادرست باشد و این موضوع می‌تواند باعث شود که تصمیمات نادرستی در مورد نتایج آزمایش اتخاذ شده و همه زحمات به هدر روند.
- خطر برای سلامتی: اگر سانتریفیوژ به‌درستی کالیبره نشود، احتمال دارد که در مرحله اول باعث ازبین‌رفتن یا خراب‌شدن نمونه‌ها شوند و در مرحله بعدی ممکن است برای افرادی که با این دستگاه در تماس هستند، خطراتی را ایجاد کند.
- خرابی دستگاه: عدم کالیبراسیون سانتریفیوژ ممکن است باعث خرابی دستگاه شود. سرعت بیش از حد یا کمتر از حد مجاز برای چرخش دستگاه، باعث خرابی دستگاه و کاهش عمر مفید آن می‌شود.
- هزینه‌های بیشتر: اگر دستگاه سانتریفیوژ به‌درستی کالیبره نشود، ممکن است نتایج آزمایشی نادرست باشد و این موضوع ممکن است به هزینه‌های بیشتر برای تکرار آزمایش و یا ازدست‌رفتن نمونه‌های آزمایشی منجر شود.
موضوع کالیبراسیون برای بیشتر تجهیزات آزمایشگاهی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به میکروپیپت‌ها اشاره کرد. در مطلب « کالیبراسیون میکروپیپت » شما می‌توانید در مورد کالیبراسیون این دستگاه هم مطالعه کنید.
هر چند وقت یکبار باید کالیبراسیون سانتریفیوژ انجام شود؟
تعداد مراتب کالیبراسیون سانتریفیوژ به عوامل مختلفی مانند: نوع دستگاه، محیط آزمایشگاه، تعداد و نوع آزمایش‌ها و نوع استفاده از دستگاه بستگی دارد. بااین‌حال، به‌طورکلی، برای حفظ دقت و دقت سانتریفیوژ، بهتر است که کالیبراسیون دستگاه حداقل یکبار در سال انجام شود.
به‌علاوه، درصورتی‌که دستگاه سانتریفیوژ در شرایط خاصی مانند: حمل‌ونقل یا تغییر محل نصب قرار گرفته باشد، باید قبل از استفاده مجدد، کالیبراسیون دوباره انجام شود. همچنین، اگر دستگاه در حین استفاده مشکلاتی داشته باشد؛ مانند: صدای غیرعادی، شتاب بیش از حد یا کمتر از حد، یا هرگونه علائم دیگری، باید دستگاه را به‌صورت فوری کالیبره و در صورت لزوم تعمیر کرد.
در نهایت دقت کنید که قیمت سانتریفیوژ آزمایشگاهی کمی بالا است و کالیبراسیون این دستگاه می تواند باعث بالارفتن طول عمر و عدم نیاز به خرید یک دستگاه جدید شود.
روش انجام کالیبراسیون سانتریفیوژ
حالا که بااهمیت کنترل کیفی سانتریفیوژ و کالیبراسیون آن آشنا شده‌اید، می‌خواهیم به موضوع اصلی یعنی نحوه کالیبراسیون سانتریفیوژ بپردازیم. برای درک بهتر این پروسه، سعی کرده‌ایم که آن را به بخش‌های جداگانه‌ای تقسیم کنیم که انجامش آسان‌تر شود.
1. خواندن دستورالعمل
قبل از شروع به کالیبراسیون، باید دستورالعمل تولیدکننده دستگاه سانتریفیوژ را به‌دقت مطالعه کنید. روش‌های کالیبراسیون پیشنهادی، احتیاطات ایمنی و هر نیاز خاص یا محدودیتی در آن ذکر شده است.
2. جمع‌آوری استانداردهای کالیبراسیون
استانداردهای کالیبراسیون موردنیاز برای دستگاه سانتریفیوژ مورداستفاده شما و یا سازمان‌های نظارتی مرتبط مشخص شده است. این استانداردها ممکن است شامل وزنه‌های تأیید شده یا لوله‌های کالیبراسیون سانتریفیوژ از پیش تنظیم شده باشند.
3. احتیاطات ایمنی
برای انجام کالیبراسیون، باید لباس و تجهیزات محافظ شخصی مناسبی مانند: دستکش و لباس آزمایشگاهی به کار برود. برای جلوگیری از وقوع حوادث و صدمات در طول فرایند کالیبراسیون، باید اطمینان حاصل شود که دستگاه سانتریفیوژ خاموش و از منبع برق جدا شده است.
4. ترازکردن سانتریفیوژ
یک سانتریفیوژ تراز شده برای کالیبراسیون دقیق لازم است. ابتدا با استفاده از سطح‌سنج یا نشانگر سطح داخلی، صاف بودن سانتریفیوژ را چک کنید. برای رسیدن به وضعیت افقی دقیق، پایه‌های تنظیم شونده را به‌اندازه لازم تنظیم کنید.
5. بررسی روتور و لوله‌ها
روتور را برای شواهد ساییدگی، صدمه یا عدم تعادل بررسی کنید. مطمئن شوید که روتور تمیز و بدون آلودگی است. بررسی کنید که لوله‌های سانتریفیوژ با روتور سازگار و در وضعیت خوبی هستند. لوله‌هایی که شکسته یا ضعیف شده‌اند را جایگزین کنید.
6. تنظیم پارامترهای کاری
پارامترهای کاری موردنیاز برای فرایند کالیبراسیون را با استفاده از صفحه کنترل یا رابط دستگاه سانتریفیوژ تنظیم کنید. سرعت، زمان، دما و هر پارامتر مرتبط دیگر، مثال‌هایی از این عوامل هستند که باید در نظر داشته باشید.
7. کالیبراسیون سرعت
برای کالیبره کردن سرعت، از یک حسگر نوری برای اندازه‌گیری سرعت دورانی واقعی سانتریفیوژ استفاده کنید. سرعت مشاهده شده را با سرعت تنظیم شده در صفحه کنترل مقایسه کنید. پارامترهای کالیبراسیون را در صورت نیاز برای هم‌خوانی سرعت واقعی و سرعت هدف تنظیم کنید.
8. کالیبراسیون تایمر
با مقایسه زمان اجرا واقعی با زمان مشخص شده، ویژگی تایمر سانتریفیوژ را کالیبره کنید. در این پروسه می‌توانید از یک تایمر دقیق استفاده کنید که از یکسان بودن زمان اجرا و زمان تنظیم شده، مطمئن شوید.
9. کالیبراسیون دما
اگر سانتریفیوژ شما دارای ویژگی کنترل دما باشد، از یک ترمومتر کالیبره شده یا دستگاه مرجع دما برای اطمینان از دقت آن استفاده کنید. دمای اندازه‌گیری شده را با دمای تنظیم شده مقایسه کرده و در صورت نیاز، پارامترهای کالیبراسیون را تغییر دهید. دقت کنید که در زمان خرید باید به این موضوع توجه کرده باشید که دستگاه قابلیت تنظیم دما دارد یا خیر! موضوعات دیگری هم برای خرید این دستگاه وجود دارند که توصیه می‌کنیم با مطالعه بلاگ « راهنمای خرید سانتریفیوژ » با آن‌ها آشنا شوید.
10. نگهداری اطلاعات
اطلاعات دقیقی از فرایند کالیبراسیون، از جمله تاریخ، زمان، افراد درگیر، استانداردهای کالیبراسیون استفاده شده و هر گونه تنظیمات انجام شده، باید نگهداری شوند. این مستندات می‌توانند برای کالیبراسیون‌های آتی یا بازرسی‌ها استفاده شوند.
شما چقدر به کنترل کیفی سانتریفیوژ اهمیت می‌دهید؟
دقت کنید که سانتریفیوژ یکی از تجهیزات بسیار پرکاربرد در آزمایشگاه‌ها است و از این رو لازم است که در مدت‌زمان مناسبی کالیبراسیون آن را انجام دهید. بااین‌حال مهم است که در زمان خرید هم شما به ویژگی‌های دستگاه توجه کرده و دستگاهی را خریداری کرده باشید که نیاز به کالیبراسیون کم‌تری داشته باشد.
برای خرید چنین دستگاهی باید به فروشگاه‌های معتبر مراجعه کنید و از محصولات برندهای معتبر خرید کنید. دراین‌رابطه پیشنهاد ما مراجعه به فروشگاه تجهیزات آزمایشگاهی لیان آزمای بهار است. این فروشگاه به‌خوبی می‌تواند در زمینه کالیبراسیون سانتریفیوژ به شما کمک کرده و دستگاهی را در اختیارتان بگذارد که کیفیت ساخت و دوام خوبی داشته باشد.
