بعد از آزمایش خون، رایج‌ترین آزمایشی که پزشکان برای مراجعه کنندگان خود تجویز می‌کنند، آزمایش ادرار است. در این آزمایش متخصصان آزمایشگاه با مطالعه روی نمونه ادرار بیماران، در قالب یک گزارش و آنالیز، پزشک را در جریان وضعیت سلامت آنان می‌گذارند. بنابراین اگر می‌خواهید پاسخی برای کاربرد نمونه ادرار و نمونه ادرار چیست پیدا کنید، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
آزمایش ادرار چیست و چه کاربری دارد؟
آزمایش ادرار نوعی آزمایش است که پزشکان از آن برای تشخیص بعضی از بیماری‌ها و اختلالات پزشکی استفاده می‌کنند. اما برای انجام این تست، لزومی بر بیمار بودن فرد نیست. یعنی نمونه ادرار می‌تواند برای تشخیص اعتیاد و بارداری نیز مورد استفاده قرار بگیرد.
متخصصان آزمایشگاه روی ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی نمونه ادرار شامل رنگ، شفافیت، وزن و PH آن مطالعه می‌کنند. مطالعه روی میزان پروتئین، گلوکز و اجسام کتونی نیز از دیگر پارامترهای تشخیصی است که وجود بیماری در فرد را برای متخصص محرز می‌کند.
کاربرد نمونه ادرار معمولا در سه بازه زمانی است:
- زمانی که فرد نیاز به جراحی داشته باشد.
- زمانی که فرد نیاز به غربالگری پیشگیرانه مانند بررسی وضعیت بارداری داشته باشد.
- زمانی که فرد نیاز به انجام یک سری آزمایش بدنی یا پزشکی داشته باشد.
با انجام آزمایش ادرار در این سه بازه زمانی، امکان تشخیص بیماری‌های زیر برای پزشک وجود دارد:
- تومور
- سرطان مثانه
- سنگ کلیه
- مشکلات کلیوی
- عفونت مجرای ادراری
- دیابت
- بیماری کبدی
اگر در خصوص آزمایش سیتولوژی ادرار نیز سوالاتی در ذهمنتان مطرح است، میتوانید از مطلب دیگر ما با عنوان تفسیر آزمایش سیتولوژی ادرار کمک بگیرید..
نمونه ادرار در تشخیص چه بیماری‌هایی استفاده می‌شود؟
همان‌طور که اشاره کردیم عمده کاربرد نمونه ادرار، تشخیص بیماری‌های مربوط به مجاری ادراری، کبد، کلیه و دیابت است. اما نمونه ادرار چطور به تشخیص این بیماری‌ها کمک می‌کند؟
1. بیماری‌های مرتبط با وجود خون در نمونه ادرار
وجود خون در نمونه ادرار احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی مجاری ادرار را قوت می‌بخشد. ادامه‌دار بودن این مشکل در یک بازه طولانی نیز ممکن است، پزشک را مشکوک به ابتلا به سرطان مثانه یا پروستات کند.
2. بیماری‌های مرتبط با رنگ و شفافیت نمونه ادرار
در صورت که رنگ ادرار شفاف یا زرد کمرنگ تا کهربایی تیره نباشد، احتمال ابتلای بیمار به عفونت مجاری ادراری، انگل یا قارچ وجود دارد.
3. بیماری‌های مرتبط با بوی نمونه ادرار
کاربرد نمونه ادرار در زمانی که بوی بد و غیرطبیعی داشته باشد، تشخیص عفونت کلیوی، مثانه یا نارسایی کلیوی است.
4. بیماری‌های مرتبط با وجود پروتئین در نمونه ادرار
وجود پروتئین در ادرار می‌تواند بیانگر ابتلای بیمار به بیماری کلیوی، دیابت، فشارخون بالا یا پروتئینوری باشد. تشخیص نوع بیماری فرد با توجه به میزان پروتئین و دیگر علائم بیماری با پزشک خواهد بود.
5. بیماری‌های مرتبط با میزان PH نمونه ادرار
میزان PH در نمونه ادرار طبیعی، در حدود 6 است و بازه تغییر آن بین 4.5 تا 8 است. در صورتی که ادرار بیش از اندازه طبیعی اسیدی باشد، احتمال تولید سنگ کلیه را افزایش می‌دهد و می‌تواند بیانگر وجود دیابت یا اسهال باشد. از طرفی کم بودن میزان PH نیز می‌تواند احتمال ابتلا به عفونت‌های ادراری یا استفراغ را قوت ببخشد.
6. بیماری‌های مرتبط با وجود کف در نمونه ادرار
در صورتی که کف یا خون در نمونه ادرار دیده شود، احتمال ابتلای فرد به بیماری گلومرولونفریت وجود دارد که باعث بروز نارسایی کبدی، تجمع آب زیرپوستی و افزایش فشارخون خواهد شد.
7. بیماری‌های مرتبط با وجود گلوکز در نمونه ادرار
تغییرات هورمونی، بیماری‌های مربوط به کبد و کلیه‌ها، مصرف یک سری از داروها و بارداری می‌تواند سطح گلوکز ادرار را بالا ببرد. در این صورت امکان ابتلای بیمار به دیابت شیرین یا نوعی بیماری کلیوی وجود دارد.
8. بیماری‌های مرتبط با وجود کتون در نمونه ادرار
کاربرد نمونه ادرار به عنوان یکی از انواع آزمایشات پزشکی در زمانی که کتون در آن وجود داشته باشد، تشخیص ابتلا به آنورکسیا، دیابت کنترل نشده یا اختلال کلیوی است.
9. بیماری‌های مرتبط با وجود کلسیم در نمونه ادرار
وجود کلسیم یا یک سری مواد اسیدی دیگر در نمونه ادرار می‌تواند امکان ابتلای بیمار به سنگ کلیه را افزایش بخشد.
نمونه ادرار باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
به‌طور کلی برای آن‌که وجود مشکل در نمونه ادرار را متوجه شویم، نیاز داریم تا درباره ویژگی‌های نمونه طبیعی اطلاع پیدا کنیم. مهم‌ترین ویژگی‌هایی که نمونه ادرار یک فرد سالم و بدون مشکل دارد، موارد زیر است:
- بسته به میزان آب بدن در زمان انجام آزمایش رنگ شفاف یا زرد کمرنگ تا کهربایی تیره دارد.
- در نمونه ادرار طبیعی خون وجود ندارد.
- در حالت طبیعی در نمونه ادرار پروتئین وجود ندارد.
- میزان PH نمونه ادرار طبیعی در حدود 6 است.
- هیچ میزانی از قند یا گلوکز در آن وجود ندارد.
- مقدار کتون در نمونه ادرار صفر است.
استانداردهای نمونه ادرار چیست؟
تا این‌جا به‌خوبی متوجه شدیم که نمونه ادرار چیست و در تشخیص چه بیماری‌هایی نقش دارد. با این‌حال کاربرد نمونه ادرار زمانی مشخص می‌شود که استانداردهای لازم را برای جمع آوری و نگهداری نمونه رعایت کرده باشید.
بنابراین قبل از آن‌که در خانه یا آزمایشگاه به جمع آوری نمونه بپردازید، استانداردهای زیر را برای یک آزمایش دقیق رعایت کنید:
- خوردن 1 تا 2 لیوان آب قبل از نمونه گیری
- شستن دست و مجاری ادراری با شوینده و خشک کردن آن‌ها قبل از پر کردن ظرف نمونه
- دست نزدن به داخل ظرف نمونه گیری
- جمع آوری نمونه از وسط ادرار و نه از ابتدای آن
- اطلاع دادن به پزشک درباره داروهای مصرفی با احتمال تاثیر گذاشتن بر نتیجه آزمایش
- قرار دادن نمونه بلافاصله بعد از نمونه گیری در محفظه مخصوص آزمایشگاه یا نگهداری آن در یخچال به مدت حداکثر 8 ساعت
- ترجیحا انجام دادن آزمایش در صبح اول وقت
همچنین بهتر است بدانید این آزمایش نیازی به ناشتایی ندارد و لزومی به ناشتا بودن در صورتی که آن را به‌همراه آزمایش‌های دیگری که نیاز به ناشتایی دارند انجام نمی‌دهید، نیست. برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص میتوانید به مطلب دیگر ما با عنوان استاندارد آزمایش ادرار مراجعه کنبد.
سخن نهایی
در این مطلب توضیح دادیم که نمونه ادرار چیست و چه کاربردهایی دار. در واقع آزمایش‌ها تاثیر بسیار زیاد و قطعی را تشخیص یک سری از بیماری‌ها ایفا می‌کنند و پزشک بسته به علائمی که از بیمار مشاهده می‌کند، به تجویز آن‌ها می‌پردازد. یکی از متداول‌ترین آزمایش‌های تجویزی توسط متخصصان، آزمایش ادرار است که در آن متخصصان آزمایشگاهی با مطالعه روی نمونه ادرار فرد، پزشک را در تشخیص بیماری یاری می‌دهند.
با وجود این کاربرد نمونه ادرار تنها در تشخیص بیماری نیست، بلکه برای اطلاع پیدا کردن از وضعیت اعتیاد، بارداری و موارد دیگر نیز به‌کار میرود. بنابراین در صورتی که پزشک این آزمایش را برای شما تجویز کرد، جای نگرانی نیست و ممکن است هیچ چیز جدی در آزمایش شما وجود نداشته باشد. یکی از اصلی ترین تجهیزاتی که برای نمونه ادرار به کار میرود، ظروف نمونه آزمایش است که لازم است در انتخاب آن دقت کافی صرف شده باشد.
