معرفی جامع انواع آزمایشات پزشکی

در عصری که همه چیز با سرعت بالایی پیشرفت کرده، علم پزشکی نیز راهکارهای درمانی متعددی برای پیشگیری، تشخیص و درمان به‌موقع بیماری‌ها ارائه داده است. انواع آزمایشات پزشکی یکی از موثرترین این راهکارها هستند.

معرفی مورد از انواع آزمایشات پزشکی

انواع آزمایش پزشکی با بررسی فاکتورهایی که نقش مهمی در سلامتی یا بیماری بدن ایفا می‌کنند، تاثیر جدی در تشخیص بیماری‌ها دارند و گاهی می‌توانند خطرات جدی را از انسان دور کنند. اما آشنایی با کدام یک از این آزمایش‌ها برای حفظ سلامتی شما لازم است؟ برای دریافت پاسخ این سوال تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

1. آزمایش خون

انواع آزمایش خون یا Complete Blood Count که به‌ اختصار با عنوان CBC نیز از آن یاد می‌شود، در بین انواع آزمایشات پزشکی رایج‌ترین آزمایش بوده که هر فرد در طول عمر خود آن را دست کم یک بار انجام داده است.

موارد تشخیص

• • تعیین وضعیت سلامتی کلی بدن
  • غربالگری تشخیصی بیماری‌هایی مانند: کم خونی، سرطان خون و مالاریا
  • شناسایی عفونت موجود در بدن
  • ارزیابی وضعیت تغذیه بیمار

چگونگی انجام آزمایش

در این تست انواع آزمایش پزشکی را روی خون شما انجام می‌دهند از جمله: اندازه گیری انواع سلول‌های خونی و تعداد آن ها، تا پزشک راحت‌تر بتواند متوجه علت مشکل شما و بیماری‌تان شود.

شرایط آزمایش

برخلاف تصور عموم، آزمایش خون نیاز به ناشتا بودن ندارد و شما می‌توانید در هر زمانی از روز برای انجام آن به آزمایشگاه مراجعه کنید.

میزان سختی

در این آزمایش نمونه خونی شما را از طریق سرنگ به‌صورت وریدی دریافت می‌کنند که زمان زیادی طول نمی‌کشد و زیاد سخت و دردناک نیست.

2. آزمایش ادرار

در این آزمایش متخصصان آزمایشگاهی با بررسی نمونه ادرار بیمار، بیماری‌های مرتبط با مجاری ادراری، کلیوی و غیره را مورد بررسی قرار می‌دهند.

موارد تشخیص

• • عفونت ادراری
  • بیماری‌های کلیوی
  • دیابت

چگونگی انجام آزمایش

متخصصان انواع آزمایش پزشکی را روی نمونه ادرار بیمار از طریق بررسی رنگ ادرار، بو، اسیدیته، غلظت، کتون، وجود خون، قند، پروتئین، نیتریت، میزان گلبول‌های سفید و قرمز در آن، باکتری‌ها و دیگر موارد انجام می‌دهند.

شرایط آزمایش

آزمایش ادرار یکی دیگر از انواع آزمایشات پزشکی است که مانند آزمایش خون نیاز به ناشتا بودن ندارد، اما نمونه ادرار اول صبح از لحاظ پزشکی، ارزش بیشتری دارد و اطلاعات بیشتری را به پزشک می‌دهد. گرچه زمان انجام این آزمایش باید به نکاتی دقت کرد، از جمله:

• • استفاده از ظرف آزمایش استریل و تمیز
  • خارج کردن بخش ابتدایی ادرار از مثانه و جمع‌آوری نمونه از بخش میانی ادرار در ظرف آزمایش

در خصوص کسب اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط این آزمایش میتوانید به مطلب دیگر ما با عنوان بهترین زمان برای آزمایش ادرار مراجعه کنید.

میزان سختی

آزمایش ادرار هیچ سختی ندارد.

3. آزمایش قند خون

اندازه گیری سطح قند خون یا گلوکز نقش جدی در سلامتی دارد و تشخیص به‌موقع می‌تواند از بروز و ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت جلوگیری کند.

موارد تشخیصی

• • دیابت

چگونگی انجام آزمایش

در این نوع از آزمایش نیز، انواع آزمایشات پزشکی را روی خون شما انجام می‌دهند. به این ترتیب که یک مرتبه هنگام صبح که ناشتا هستید، نمونه خون وریدی را از شما دریافت می‌کنند و سپس 2 ساعت بعد از مصرف یک محلول حاوی 75 گرم گلوکز، خون شما را مجدد از تزریق سرنگ دریافت می‌کنند.

شرایط آزمایش

برای انجام آزمایش قند خون باید از 12 ساعت قبل ناشتا باشید و برای شام، یک وعده سبک مصرف کنید. در این مدت تنها مجاز به مصرف آب هستید.

میزان سختی

تنها سختی این آزمایش مرتبط با دو بار انجام شدن آن در فاصله دو ساعت است. ممکن است مصرف 75 گرم گلوکز نیز برای شما ایجاد ناراحتی کند که به‌سرعت رفع خواهد شد.

4. آزمایش چربی خون

چربی خون و انباشته شدن چربی در عروق به ویژه در رگ‌های متصل به قلب، عوارض جدی و ناگواری را به‌ دنبال دارد. بنابراین در دورانی که میزان مصرف غذاهای چرب و فست فودی افزایش پیدا کرده است، باید برای جلوگیری از بیماری‌هایی مانند: سکته قلبی، انواع آزمایش پزشکی را انجام دهید که سلامت شما را نشان دهند.

موارد تشخیص

جلوگیری و تشخیص ابتلا به بیماری‌های قلبی، ، سکته مغزی و قلبی و دیگر بیماری‌های مرتبط

چگونگی انجام آزمایش

در این آزمایش با مطالعه روی خون وریدی دریافت شده از بیمار، پارامترهای مختلفی را مانند: کلسترول، تری گلیسیرید، لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) و لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) بررسی می‌کنند.

شرایط آزمایش

برای انجام آزمایش چربی خون لازم است که از 8 تا 12 ساعت قبل ناشتا باشید و به‌ جز آب، خوراکی دیگری مصرف نکنید.

میزان سختی

ندارد.

4. آزمایش تیروئید

غده تیروئید یکی از مهم‌ترین غدد موجود در بدن است که می‌تواند باعث ابتلای فرد به بیماری‌های تیروئیدی و چاقی و لاغری ناگهانی ناشی از آن شود. بزرگ شدن غده تیروئید که در گلو قرار دارد، یکی از عوارض بی‌توجهی به وضعیت سلامتی این غده است.

موارد تشخیص

• • بررسی اختلالات غده تیروئید شامل هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید)، هیپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید)، گواتر، ندول تیروئیدی و غیره

چگونگی انجام آزمایش

برای تشخیص بیماری تیروئید، انواع آزمایش پزشکی را روی نمونه خون وریدی فرد انجام می‌دهند تا میزان هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید و هورمون‌های تیروئیدی را در خون اندازه‌گیری کنند.

شرایط آزمایش

این آزمایش بدون نیاز به ناشتا بودن قابل انجام است. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط این آزمایش میتوانید به مطلب دیگر ما با عنوان بهترین زمان آزمایش تیروئید مراجعه کنید.

میزان سختی

برای آزمایش تیروئید نمونه خون کودکان را از پاشنه پای آن‌ها دریافت می‌کنند که می‌تواند برای آن‌ها کمی دردناک باشد.

5. آزمایش مدفوع

مدفوع فرد بیمار می‌تواند اطلاعات مهمی را درباره وضعیت سلامت او و باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و دیگر موارد احتمالی موجود در بدن به پزشک بدهد. به‌همین دلیل انجام این آزمایش در چکاپ‌های سالانه ضروری است.

موارد تشخیص

• • تشخیص وجود چربی، فیبر، عفونت، باکتری، ویروس، قارچ، انگل و خون در مدفوع

چگونگی انجام آزمایش

متخصصان با مطالعه روی رنگ، بو، بافت و دیگر موارد مطالعاتی، انواع آزمایش پزشکی را روی مدفوع دریافت شده از بیمار انجام می‌دهند.

شرایط آزمایش

باید موارد زیر را برای انجام آزمایش مدفوع مدنظر داشته باشید:

• • دور نریختن ماده نگهدارنده موجود در ظرف آزمایش
  • مخلوط نشدن مدفوع با ادرار
  • منتقل کردن نمونه مدفوع به آزمایشگاه ظرف مدت یک ساعت

میزان سختی

هیچ سختی ندارد اما در نوزادان به ‌دلیل دریافت نمونه با کمک سواب، ممکن است کمی سخت باشد.

6. آزمایش پاپ اسمیر

بیماری‌های مرتبط با رحم، باعث بروز جدی‌ترین خطرات در زنان می‌شوند. انجام تست پاپ اسمیر به‌صورت مرتب در زنانی که رابطه جنسی دارند، کمک می‌کند تا ناهنجاری‌های مرتبط با رحم به‌موقع شناسایی شده و درمان شوند.

موارد تشخیص

• شناسایی سرطان رحم
• شناسایی عفونت‌های واژن یا رحم
• شناسایی باکتری‌ها یا ویروس‌های موجود در رحم یا واژن

چگونگی انجام آزمایش

این آزمایش در مطب توسط شخص پزشک زنان یا ماما قابل انجام است. آن‌ها با نمونه‌گیری از سلول‌های ناحیه گردن رحم با کمک اسپکولوم، سواب، کاردک و برس، به تشخیص بیماری‌های موجود در این ناحیه می‌پردازند.

شرایط آزمایش

برای انجام تست پاپ اسمیر به‌عنوان یکی دیگر از انواع آزمایشات پزشکی، نیازی به ناشتا بودن نیست و می‌توانید آن را در هر زمانی از روز انجام دهید. با این‌حال برای انجام این آزمایش، توجه به موارد زیر ضروری است:

• انجام آزمایش پاپ اسمیر برای زنان 21 تا 65 سال یا زنانی که رابطه جنسی فعال دارند، هر 3 سال یک بار الزامی است.
• طول دوره انجام مجدد آزمایش بسته به تشخیص پزشک و با وجود بیماری‌های زمینه‌ای، سابقه خانوادگی و نتایج پاپ اسمیر قبلی، متفاوت است.
• انجام این آزمایش در زنانی که کمتر از 21 سال یا بیشتر از 65 سال دارند، تنها در صورت مشاهده علائمی مانند: ترشحات غیرطبیعی، خونریزی واژینال یا خونریزی در بین دوره‌های قاعدگی، خونریزی یا درد پس از مقاربت جنسی الزامی است.
• انجام این آزمایش در مدت زمان پریودی به ‌دلیل اختلال در نتایج ممکن نیست.

میزان سختی

به ‌دلیل معاینه شدن توسط پزشک و ابزارهایی که استفاده می‌کند، این آزمایش ممکن است برای برخی افراد کمی ناراحت کننده باشد.

7. آزمایش روماتیسم

روماتیسم یا آرتریت روماتوئید یک بیماری مفصلی خود ایمنی است که در طول زمان می‌تواند آسیب‌های جدی را به مفاصل وارد کند. شناسایی به‌موقع این بیماری کمک می‌کند تا از دردهای مفاصلی نجات پیدا کنید.

موارد تشخیص

• بیماری روماتیسم

چگونگی انجام آزمایش

آزمایش روماتیسم در واقع مجموعه‌ای از انواع آزمایش پزشکی است که به تشخیص این بیماری کمک می‌کنند. از جمله این آزمایش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

anti ccp ،(CRP) C-Reactive Protein، ANA، فاکتور روماتوئیدی (RF )، اسید اوریک، کلسیم، آلکالین فسفاتاز (ALP) و سدیمانتاسیون یا سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR)

شرایط آزمایش

آزمایش روماتیسم نیازی به ناشتایی ندارد.

میزان سختی

ندارد.

8. آزمایش ایدز

یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های عصر حاضر به‌ دلیل نبود یک درمان قطعی برای آن، ایدز یا HIV است. این آزمایش برای تشخیص بیماری‌ ایدز است که غالبا از طریق روابط جنسی نامطمئن بروز پیدا می‌کنند.

موارد تشخیص

• شناسایی ویروس HIV

چگونگی انجام آزمایش

اچ آی وی در آن دسته از انواع آزمایش پزشکی قرار می‌گیرد که از طریق دریافت وریدی خون قابل انجام هستند. برای تشخیص وجود این ویروس در بدن فرد، این تست‌ها را روی خون او انجام می‌دهند:

• تست‌های تشخیص آنتی بادی مانند: الایزا، تست سریع، وسترن بلات
• تست‌های شناسایی ویروس مانند: تست آنتی ژن اچ آی وی، پی سی آر (PCR) و کشت ویروس

شرایط آزمایش

آزمایش HIV نیاز به ناشتایی پیش از آزمایش ندارد.

سختی

ندارد.

9. آزمایش HPV

HPV یکی از بیماری‌های شایع و خطرناک در زنان و مردان است. این بیماری برخلاف تصور عامه مردم تنها از طریق رابطه جنسی منتقل نمی‌شود، اما احتمال بروز آن در افرادی که رابطه جنسی فعال داشته یا شریک جنسی متعدد دارند، بیشتر است.

موارد تشخیص

• بیماری‌های مقاربتی در زنان و مردان
• شناسایی سرطان دهانه رحم در زنان

چگونگی انجام آزمایش

نحوه انجام آزمایش HPV در زنان مانند تست پاپ اسمیر است. در این آزمایش پزشک با کمک اسپکولوم از دهانه رحم نمونه برداری می‌کند و سپس نمونه را برای انجام آزمایش‌های تشخیصی به مراکز مرتبط می‌فرستد.

شرایط آزمایش

برای این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست اما شامل نکات زیر می‌شود:

• بررسی ابتلا به بیماری در زنان 21 تا 30 سال حداقل هر سه سال یک بار
• انجام آزمایش در زنان 30 تا 65 سال هر 5 سال یک بار
• مراجعه مجدد به پزشک با توجه به تشخیص او، نوع فعالیت جنسی و جواب آزمایش قبلی

توجه داشته باشید آزمایش HPV تنها وجود ویروس را تایید می‌کند و برای تشخیص، حتما باید این آزمایش را به‌ همراه تست پاپ اسمیر انجام دهید.

مقایسه انواع آزمایش پزشکی

انواع آزمایشات پزشکی را می‌توانید به کمک جدول زیر با یکدیگر مقایسه کنید:

سخن نهایی

سلامتی مهم‌ترین چیزی است که برای هر فرد اهمیت دارد. انجام انواع آزمایش پزشکی کمک می‌کنند تا فرد بتواند با اقدام به‌موقع جلوی بیماری‌ها را بگیرد یا برای درمان آن‌ها تلاش کند. اما تنها مزیت انجام منظم چکاپ پزشکی، در تشخیص بیماری و جلوگیری نیست. افرادی که مبتلا به انواع بیماری باشند، نیز با انجام انواع آزمایشات پزشکی می‌توانند از پیشروی بیماری در بدن خود جلوگیری کنند.