غده تیروئید در قسمت جلوی گردن و درست در زیر غضروف تیروئید قرار دارد که به سیب آدم معروف است. این غده پروانهای شکل و کوچک، هورمونهای حیاتی بدن انسان یعنی تیروکسین یا T4 و تری یدوتیرونین یا T3 را به خون ترشح میکند و از طریق آنها روی تعداد زیادی از فعالیتهای بدن تاثیر میگذارد. پزشکان در آزمایش تیروئید عملکرد غده تیروئید را با توجه به میزان ترشح هورمونهای آن میسنجند. هدف از انجام این آزمایش تشخیص بیماریهای مختلف غده تیروئید است. در ادامه مطلب تا انتها همراه ما باشید تا شرایط آزمایش تیروئید را بررسی کنیم و انواع آن را نیز توضیح دهیم.
انواع آزمایش تیروئید
قبل از پرداختن به شرایط انجام دادن آزمایش تیروئید لازم است، بدانید این آزمایش با توجه به هدف آن به دو روش تصویر برداری و آزمایش خون انجام میشود. در ادامه هر دو آنها را بررسی میکنیم.
1. روش تصویربرداری
آزمایش تیروئید با روش تصویربرداری میتواند سونوگرافی، اسکن تیروئید و ید رادیواکتیو باشد. از روش تصویربرداری برای تشخیص بیماریهای زیر استفاده میشود:
-
- پرکاری یا کمکاری تیروئید
- تودهها، ندولها یا کیستها و سایر گرهها
- التهاب یا تورم غده تیروئید
- سرطان تیروئید
- گواتر (بزرگ شدن غیر طبیعی غده تیروئید)
بسیاری از افراد میپرسند که قبل آزمایش تیروئید چه چیزهایی را نباید مصرف کرد. پزشکان بهشکل کلی به بیماران خود توصیه میکنند که حداقل یک هفته قبل از اسکن تیروئید یا ید رادیواکتیو از مصرف غذاهایی با غلظت ید بالا اجتناب کنند.
مواد خوراکی مانند: محصولات لبنی، صدف، نمک یددار و سوشی حاوی مقدار قابلتوجهی ید هستند. داروهای دیگری مانند: شربتهای سرفه، آنتیهیستامینها و مولتیویتامینها نیز ممکن است روی نتیجه تصویربرداری تاثیر بگذارند.
اگر داروی خاصی مصرف میکنید، حتما قبل از آزمایش درباره مصرف آن قبل از آزمایش با پزشک خود مشورت کنید. توجه داشته باشید که هنگام اسکن تیروئید باید ساعت، جواهرات یا هر وسیله فلزی دیگر را در بیاورید. فلز میتواند عملکرد و نتیجه آزمایش را مختل کند.
2. آزمایش خون
تیروئید میتواند به عنوان یکی از انواع آزمایش خون به سه شکل مجزا انجام شود که عبارت هستند از: آزمایش TSH، آزمایش T3 و آزمایش T4.
شرایط آزمایش تیروئید
رعایت شرایط آزمایش تیروئید اهمیت زیادی دارد، چون 30 درصد از خطاهای رخ داده در آزمایشگاه مربوط به پیش از آزمایش هستند. یعنی خود بیمار در این زمینه نقش مهمی دارد. یکی از شرایط این آزمایش ناشتا بودن است و در صورت آن نباید تعدادی از مواد غذایی و موادی از جمله قهوه، چای و سیگار را مصرف کنید.
همچنین در روز آزمایش هرگز نباید فعایت ورزشی داشته باشید. اما مصرف آب و داروهای روزانه مشکلی ندارد.
چه زمانی به آزمایش تیروئید نیاز دارم ؟
اگر علائمی دارید که مربوط به پرکاری یا کمکاری تیروئید است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید و آزمایش تیروئید را انجام دهید. وجود بیش از حد هورمونهای تیروئید در خون پرکاری تیروئید و کمبود هورمونهای تیروئید تحت عنوان کم کاری تیروئید شناخته میشوند.
علائم کم کاری تیروئید شامل موارد زیر است:
- افزایش وزن
- خستگی
- تحمل کم برای دماهای سرد
- قاعدگی نامنظم
- یبوست
- ریزش مو
علائم پرکاری تیروئید شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن
- لرزش در دستها
- افزایش ضربان قلب
- پف کردگی
- برآمدگی چشم
- اضطراب
- اسهال
اگر با این علائم مواجه شدید، ابتدا شرایط آزمایش تیروئید را بررسی کرده و سپس به پزشک مراجعه کنید.
از آزمایش خون تیروئید، به عنوان یکی از انواع آزمایشات پزشکی برای تشخیص بیماریهای زیر استفاده میشود:
- کمکاری تیروئید
- پرکاری تیروئید
- تیروئیدیت یا التهاب تیروئید
- گواتر
سوالهای رایجی که هنگام بررسی شرایط آزمایش تیروئید برای افراد پیش میآید؛
در ادامه به تعدادی از سوالهای پرتکرار افراد پاسخ میدهیم.
1. در طول آزمایش تیروئید چه اتفاقی می افتد؟
مسئول آزمایش با استفاده از یک سوزن کوچک از رگ دست شما نمونه خون میگیرد و آن را در لوله آزمایش جمع میکند. وقتی سوزن داخل یا خارج رگ میشود ممکن است کمی احساس سوزش کنید. این آزمایش معمولا کمتر از پنج دقیقه طول میکشد.
2. برای آزمایش تیروئید چند ساعت ناشتا باشیم؟
آزمایش تیروئید محدودیت غذایی خاصی برای قبل و بعد از آزمایش ندارد. اما شما میتوانید برای اطمینان بیشتر با پزشک خود درباره این موضوع مشورت کنید. اگر بخواهید آزمایش تیروئید را همراه سایر آزمایشها انجام دهید، باید 8 الی 10 ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید و ناشتا باشید. توجه داشته باشید که نوشیدن آب در این شرایط منعی ندارد.
3. آیا انجام دادن آزمایش تیروئید اثرات یا عوارض جانبی خاصی دارد؟
این آزمایش یکی از سادهترین آزمایشهای تشخیص بیماری است و عوارض جانبی خاصی ندارد. تنها ممکن است در محل سوزن کمی احساس سوزش و کبودی داشته باشید که بهسرعت از بین میرود.
- آیا باید قبل از آزمایش تیروئید قرص تیروئید تجویز شده از قبل را مصرف کنم؟
اگر برای درمان بیماری تیروئید خود از داروهای تیروئید (تیروکسین) استفاده میکنید، بهتر است قبل از مصرف دوز آن روز، آزمایش را انجام دهید. با اینحال بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و بعد درباره آن تصمیم بگیرید.
5. آیا مصرف داروی خاصی با آزمایش تیروئید تداخل دارد و روی آن تاثیر میگذارد؟
بیوتین یا ویتامین B7 مکملی است که معمولا بدون نسخه مصرف میشود و حتی مقادیر کم آن میتواند روی نتیجه آزمایش تیروئید تاثیر بگذارد. توصیه میشود دو روز قبل از آزمایش تیروئید از مصرف بیوتین خودداری کنید.
6. پس از انجام آزمایش هورمون تیروئید باید مراقب چه نکاتی باشم؟
میتوانید بعد از گرفتن نمونه خون برای آزمایش تیروئید به فعالیتهای روزمره خود از جمله رانندگی ادامه دهید. بهتر است تا چند ساعت بعد از آزمایش TSH فعالیت شدیدی نداشته باشید تا محل آزمایش آسیب نبیند. در صورت احساس درد یا خونریزی، از کمپرس یخ استفاده کنید، ولی آن را مالش ندهید.
7. آیا میتوانم در دوران بارداری آزمایش تیروئید بدهم؟
بله، در صورت نیاز میتوانید آزمایش دهید. تغییرات تیروئید در دوران بارداری طبیعی است. از هر 500 خانم در دوران بارداری یک نفر دچار پرکاری تیروئید و از هر 250 خانم یک نفر دچار کمکاری تیروئید میشود.
اگر قبل از دوران بارداری یا حین آن دچار بیماری تیروئید شده باشید، احتمالا پزشک در این شرایط آزمایش تیروئید را برای شما تجویز میکند. بهتر است سطح هورمون تیروئید شما هر 4 تا 6 هفته یک بار در نیمه اول بارداری و حداقل یک بار بعد از 30 هفته بررسی شود.
8. بهترین زمان آزمایش تیروئید چه وقتی است؟
بهترین زمان برای انجام دادن این آزمایش صبح زود است. سطح TSH در نمونههای خونی که بعد از ظهر اندازهگیری میشود، ممکن است سطح هومونها بهطور کاذب پایین باشند و طبیعی به نظر برسند.
9. چه چیزهایی نتایج آزمایش تیروئید را تحت تاثیر قرار میدهند؟
عوامل خارجی ممکن است بر نتایج آزمایش خون تیروئید شما تاثیر بگذارد. این عوامل میتوانند شامل غذایی که قبل از آزمایش خوردید، زمانی که آزمایش را انجام میدهید، استرس، رژیم غذایی و خواب باشند. تعدادی از داروها و مکملها مانند: بیوتین نیز ممکن است بر نتایج شما تاثیر بگذارند.
اگر در حال مصرف داروهای تیروئید هستید، باید بدانید که مواد خوراکی مانند: گردو، سویا و غذاهای سرشار از فیبر میتوانند در جذب داروهای تیروئیدی شما اختلال ایجاد کنند. سبزیجاتی مانند: کلم بروکسل، گل کلم، کلم و کلم پیچ ممکن است در تولید هورمون تیروئید در افراد مبتلا به کمبود ید اختلال ایجاد کنند.
سخن نهایی
غده تیروئید با ترشح هورمونها میزان سوختوساز بخشهای مختلف بدن انسان را کنترل میکند و از این رو اهمیت زیادی دارد. افرادی که بیماریهای تیروئیدی ندارند، بهتر است هر 6 ماه یا یک سال آزمایش تیروئید را انجام بدهند. این فاصله زمانی با مشورت پزشک، برای افرادی که به بیماریهای تیروئیدی مبتلا هستند، کوتاهتر میشود. ما در این مطلب شرایط آزمایش تیروئید و بهترین زمان آزمایش تیروئید را بررسی کردیم تا شما بتوانید با خیال راحتتر و مطمئنتر برای این آزمایش اقدام کنید. خوب است بدانید که همیشه استفاده از بهترین متریال برای آزمایشات پزشکی کمک شایانی به نتیجه بهتر میکند. بنابراین اهمیت دارد تا به خرید لوله آزمایش توجه ویژه شود.