نمونه خون انسان می‌تواند اطلاعات پزشکی متعددی را درباره سلامتی فرد در اختیار پزشک معالج او قرار دهند. به‌همین دلیل مطالعه انواع آزمایش خون برای پزشکان اهمیت بسیار بالایی دارد و می‌تواند در تشخیص بیماری‌ها نقش مهمی را ایفا کند. اما انواع تست خون کدام است و هرکدام چه کاربردی دارند؟ برای اطلاع از پاسخ این سوال تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
کاربرد انواع آزمایشات خون
خون یکی از مهم ترین انواع نمونه آزمایش است. هرکدام از انواع آزمایش‌های خونی که فرد بنا به تشخیص پزشک انجام می‌دهد، در تشخیص بیماری‌های مختلفی کاربرد دارند. از جمله مهم‌ترین بیماری‌هایی که با کمک این نوع آزمایش قابل تشخیص هستند، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- کم خونی
- انواع سرطان
- بیماری‌هایی مانند: مالاریا، روماتیسم و تیروئید
- دیابت
- بیماری‌های قلبی
- تشخیص وجود عفونت، انگل، ویروس و قارچ در بدن
- بررسی سطح ترکیبات موجود در خون مثل سلول های خونی،املاح و ویتامین ها (افزایش یا کاهش)
انواع آزمایش خون
به دلیل اطلاعات گسترده‌ای که نمونه خون می‌تواند در خود داشته باشد، انواع آزمایشات خون نیز متنوع هستند. در ادامه مهم‌ترین انواع آزمایش خون را معرفی کرده‌ایم. اگر علاقمندید تا در مورد مهم ترین ابزار این آزمایش اطلاعات بیشتری کسب کنید، میتوانید به مطلب دیگر ما با عنوان لوله آزمایش چیست مراجعه کنید.
1. آزمایش شمارش کامل خون (CBC)
رایج‌ترین آزمایش خون، از انواع آزمایشات پزشکی ، آزمایش شمارش کامل سلول های خونی یا CBC است. این نوع از آزمایش با مطالعه 10 نوع از سلول های مختلف که در گلبول‌های سفید و قرمز خون و پلاکت‌های خون وجود دارند، اطلاعات کاملی از وضعیت کلی سلامت بدن فرد در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
موارد تشخیص
-
- تعیین وضعیت سلامتی کلی بدن
- غربالگری تشخیصی بیماری‌هایی مانند: کم خونی، سرطان خون، مالاریا
- شناسایی عفونت موجود در بدن
- ارزیابی وضعیت تغذیه بیمار
چگونگی انجام آزمایش
برای انجام انواع آزمایش خون، متخصص آزمایشگاه نمونه خون فرد بیمار را به کمک سرنگ جمع آوری می‌کند. نمونه جمع آوری شده پس از خروج از دستگاه سانتریفیوژ مورد بررسی قرار می‌گیرد.
شرایط آزمایش
آزمایشات خون CBC بدون نیاز به ناشتا بودن قابل انجام هستند و زمان خاصی از روز برای انجام آن‌ها وجود ندارد.
میزان سختی
این آزمایش به سهولت قابل انجام است.
مزایا و معایب
-
- مزیت این آزمایش آماده شدن سریع و به‌موقع آن است.
- معایب آن نیز کلی بودن است و برای اطلاعات دقیق‌تر باید آزمایش‌های دیگری را روی خون فرد انجام دهند.
میزان خطا
میزان خطا در این آزمایشات اغلب بسیارکم است.
2. آزمایش بارداری
آزمایش بارداری یکی از انواع آزمایش خون است که خود دو نوع کمی و کیفی دارد. آزمایش کمی با یک جواب بله و خیر، باردار بودن یا نبودن فرد را نشان می‌دهد. آزمایش کیفی برای تشخیص میزان هورمون گنادوتروپین کوریونیک انسانی (hCG) در بدن مادر باردار است که بدن در طول بارداری آن را تولید می‌کند.
موارد تشخیص
-
- بارداری
- میزان هورمون گنادوتروپین کوریونیک
چگونگی انجام آزمایش
متخصصان آزمایشگاه با مطالعه روی خون وریدی گرفته شده از فرد، مطالعات لازم را انجام می‌دهند.
شرایط آزمایش
این آزمایش نیازی به ناشتا بودن فرد ندارد. فرد می‌تواند برای انجام آزمایش تشخیص بارداری، 4 روز پس از تاخیر در پریودی به آزمایشگاه مراجعه کند.
میزان سختی
ندارد.
مزایا و معایب
احتمال نتیجه کاذب مثبت و منفی وجود دارد.
میزان خطا
آزمایش بارداری در دو بازه زمانی چند ساعته و چند روزه، انجام می‌شود. امکان خطا در آزمایشی که نتیجه آن در فاصله زمانی چند ساعته آماده شده است، وجود دارد.
3. آزمایش تیروئید
پرکاری یا کم کاری غده تیروئید یکی از مشکلاتی است که برخی افراد در طول زندگی خود با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. این بیماری‌ها می‌توانند فرد را دچار چاقی یا لاغری ناگهانی یا مشکلات دیگری کنند. به‌همین دلیل انجام انواع آزمایش خون برای تشخیص این بیماری الزامی است.
موارد تشخیص
تشخیص پرکاری یا کم کاری غده تیروئید
چگونگی انجام آزمایش
متخصص آزمایشگاه با مطالعه روی پارامترهایی مانند: هورمون محرک تیروئید، تیروکسین، T3و T4 عملکرد غده تیروئید فرد بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهد.
شرایط آزمایش
برای انجام آزمایش تیروئید باید از 10 الی 12 ساعت قبل از انجام آزمایش ناشتا باشید و برای شام، غذایی سبک میل کنید تا قبل از آزمایش و در مدت ناشتا بودن، تنها میتوانید آب مصرف کنید. برای آشنایی بیشتر با شرایط آزمایش تیروئید میتوانید به مقاله دیگر ما با همین عنوان مراجعه کنید.
میزان سختی
ندارد.
مزایا و معایب
نتیجه آزمایش در فاصله زمانی کوتاه یک الی 2 روزه آماده است.
میزان خطا
کم
4. آزمایش سرطان
آزمایش‌های تشخیصی مختلفی برای انواع سرطان وجود دارند، اما تشخیص اولیه این بیماری، از طریق انجام انواع آزمایش خون است. بسته به تشخیص پزشک، انواع آزمایشات خون تجویز می‌شوند.
موارد تشخیص
تشخیص انواع سرطان
چگونگی انجام آزمایش
متخصصان با مطالعه روی پارامترهای مختلفی مانند: ایمونوگلوبولین‌ها یا نشانگرهای تومور، وجود سلول‌های سرطانی را در بدن فرد بررسی می‌کنند.
شرایط آزمایش
زمانی که پزشک مشکوک به احتمال ابتلای شما به سرطان باشد، این آزمایش را تجویز می‌کند. در مورد شرایط انجام این آزمایش نیز بهتر است با پزشک معالج خود مشورت کنید.
میزان سختی
ندارد
مزایا و معایب
-
- تشخیص قطعی نیست و تنها تست اولیه برای نشان دادن تغییرات در یکسری از فاکتورها به پزشک است.
- نوع سرطان را مشخص نمی‌کند.
- مشخص شدن نتیجه این آزمایش یک هفته یا بیشتر طول می‌کشد.
میزان خطا
تا حدودی
5. آزمایش عفونتهای مقاربتی
بیماری‌های مقاربتی از شایع‌ترین انواع بیماری هستند که افراد به دلیل داشتن رابطه جنسی پرخطر، به آن‌ها ابتلا پیدا می‌کنند. این آزمایش در بین انواع آزمایش های خون، احتمال ابتلای فرد را به بیماری‌هایی مانند: ایدز، تبخال و غیره مشخص می‌کند.
آزمایش ایدز، به‌صورت رایگان در مراکز منتخب بهداشت شهری و کلینیک ها برای داوطلبان انجام می‌شود. پزشکان از نتایج این آزمایش برای تعیین ابتلای افراد به بیماری‌هایی مانند: تبخال، هپاتیت و سیفلیس استفاده می کنند. مشخص شدن نتایج این آزمایش، حداکثر 1 الی 2 هفته زمان خواهد برد.
موارد تشخیص
-
- ایدز
- تبخال
- هپاتیت
- سیفلیس
چگونگی انجام آزمایش
بسته به نوع آزمایشی که پزشک تجویز کرده باشد، نوع انجام آن متفاوت خواهد بود. به‌عنوان مثال بعضی از انواع آزمایشات خون مرتبط با بیماری‌های مقاربتی، نیاز به کشت نمونه خون دارند. مطالعه روی نتیجه این نوع از آزمایش‌ها به زمان بیشتر، نیاز خواهد داشت.
شرایط آزمایش
انجام این نوع از انواع تست خون شرایط خاصی لازم ندارد و بدون ناشتایی نیز قابل انجام است.
میزان سختی
ندارد.
مزایا و معایب
تمام بیماری‌های مقاربتی پس از سرایت قابل تشخیص نیستند و ممکن است نیاز به تکرار آن در بازه زمانی بعدی باشد.
میزان خطا
در تشخیص بیماری‌هایی مانند: ایدز احتمال جواب منفی کاذب وجود دارد.
جدول مقایسه انواع آزمایشات خون
برای آن‌که با هرکدام از انواع آزمایش خون بیشتر آشنا شوید، آن‌ها را در یک جدول با یکدیگر مقایسه می‌کنیم.
| نوع آزمایش | زمان | ناشتایی | سختی | میزان خطا |
| شمارش خون | هر زمانی از روز | ندارد | ندارد | کم |
| بارداری | هر زمانی از روز | ندارد | ندارد | متوسط |
| تیروئید | صبح اول وقت | دارد | ندارد | کم |
| سرطان | بسته به نظر پزشک | بسته به نظر پزشک | ندارد | متوسط |
| عفونت های مقاربتی | هر زمانی از روز | ندارد | ندارد | متوسط |
نکاتی که باید قبل از انجام انواع آزمایش های خون رعایت کنید
شرایط انجام انواع روش های نمونه گیری خون متفاوت از دیگری است، اما به‌طور کلی، باید نکات زیر را رعایت کنید:
- برای آزمایش‌هایی که باید ناشتا باشید، قبل از ساعت 10 صبح به آزمایش مراجعه کنید.
- برای آزمایش‌هایی که باید ناشتا باشید، در زمان ناشتایی چیزی به جز آب مصرف نکنید.
- از مصرف آدامس و قرص‌های خوشبو کننده دهان به دلیل وجود قند داخل آن‌ها اجتناب کنید.
- شب قبل آزمایش غذاهای چرب و سنگین مصرف نکنید.
- از 8 تا 12 ساعت قبل از آزمایش هیچ دارویی را مگر با مشورت پزشک مصرف نکنید.
- قبل از آزمایش آب کافی مصرف کنید تا بدنتان هیدراته باشد، زیرا کم آبی فاکتورهای آزمایش را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- قبل از آزمایش مصرف کورتیکواستروئید، استروژن و یا آندروژن، قرص‌های ضدبارداری، قرص‌های ادرارآور، داروهای ضد افسردگی، تعدادی از آنتی‌بیوتیک‌ها و همچنین نیاسین، ممنوع است.
سخن نهایی
خون در تمام قسمت‌های بدن انسان جریان دارد و به‌همین دلیل بیشترین اطلاعات را درباره بدن و اندام‌های مختلف آن به پزشک می‌دهد. همین موضوع باعث شده است تا متخصصان به کمک انواع آزمایش های خونی، احتمال ابتلای فرد به بیماری‌های مختلف را مورد بررسی قرار دهند.
اما هر کدام از انواع تست خون شرایط خاص خود را دارند و به یک شکل انجام نمی‌شوند. بنابراین قبل از انجام هر آزمایش، در رابطه با شرایط آن با پزشک معالج خود یا مسئول آزمایشگاه مشورت کنید تا میزان خطای آزمایش را تا حد زیادی پایین بیاورید. لیان آزما تلاش کرده به عنوان تامین کننده یکی از اصلی ترین تجهیزات آزمایش خون، نقش خود را به درستی در این زمینه ایفا کند. برای اطلاع از قیمت لوله آزمایش میتوانید با همکاران ما در ارتباط باشید.
