هر خاصیت فیزیکی که به طور مداوم و قابل تکرار به دما بستگی دارد، می تواند به عنوان پایه یک دماسنج استفاده شود. به عنوان مثال، شاخص حجم برای اکثر مواد با دما افزایش می یابد. این ویژگی مبنایی برای تب سنج معمولی الکلی و تب سنج جیوه ای است. سایر خواص مورد استفاده برای اندازه گیری دما عبارتند از مقاومت الکتریکی، رنگ و انتشار تابش مادون قرمز. در این مقاله بررسی خواهیم کرد که اساسا تب سنج جیوه ای چیست و طریقه استفاده از تب سنج جیوه ای به چه صورت است خواهیم پرداخت.
تب سنج جیوه ای چیست ؟
تب سنج جیوه ای به عنوان یکی از انواع تب سنج ، یک لوله شیشه ای ظریف است با جیوه پر می شود و دارای یک مقیاس دمای استاندارد روی بدنه ی لوله اصلی آن است. با تغییرات دما، جیوه منبسط و منقبض می شود و دما را می توان بر اساس درجه بندی روی تب سنج خواند. از دماسنج های جیوه ای می توان برای تعیین دمای بدن، مایعات و بخار استفاده کرد. تب سنج جیوه ای در خانه ها، آزمایشات آزمایشگاهی و کاربردهای صنعتی استفاده می شود.
چه کسی اولین بار دماسنج جیوه ای را ساخت ؟
گابریل فارنهایت (1686-1736) اولین کسی بود که با استفاده از جیوه دماسنج ساخت. انبساط قابل پیش بینی جیوه همراه با تکنیک های بهبود یافته شیشه کاری منجر به ساخت دماسنج بسیار دقیق تری شد.
فارنهایت از نقاط ثابت تازه کشف شده برای ابداع اولین مقیاس دمای استاندارد برای دماسنج خود استفاده کرد. او نقاط انجماد و جوش آب را به 180 درجه تقسیم کرد. عدد 32 به عنوان رقم نقطه ثابت پایین انتخاب شد؛ زیرا مقیاسی را ایجاد می‌کرد که حتی در هنگام اندازه‌گیری پایین‌ترین دمای ممکن که می‌توانست در آزمایشگاهش تولید کند ( مخلوطی از یخ، نمک و آب ) زیر صفر نمی‌افتاد. گاهی اوقات فارنهایت مقیاس خود را با استفاده از دمای خون (به اشتباه اندازه گیری شده) و نقطه انجماد آب به عنوان نقاط ثابت به 100 درجه تقسیم می کرد، که این کار درست نیست. مقیاس فارنهایت هنوز هم مورد استفاده قرار گرفته میشود.
اساس کار با تب سنج جیوه ای
این تب سنج ها دارای یک حباب حاوی جیوه هستند که به یک لوله شیشه ای با قطر باریک متصل است. حجم جیوه درون لوله خیلی کمتر از حجم داخل حباب است. حجم جیوه با دما کمی تغییر می کند. تغییر کوچک در حجم، ستون باریک جیوه را درون لوله بالا می برد. فضای بالای جیوه ممکن است با گاز نیتروژن پر شده باشد، یا ممکن است در فشار کمتر از اتمسفر و خلاء جزئی باشد.
برای کودکان بالای 4 سال و بزرگسالان از تب سنج جیوه ای دهانی استفاده کنید. طریقه استفاده از تب سنج جیوه ای بدین صورت است که نوک تب سنج را زیر زبان فرد، به سمت پایین قرار دهید. از فرد بخواهید در حالی که تب سنج با دمای بدن آنها گرم می شود، آن را با لب های بسته در جای خود نگه دارند. سطح جیوه درون ستون شیشه ای مقابل هر عددی که قرار گرفت، آن عدد را می توان به عنوان دمای اندازه گیری شده گزارش کرد.
نکات مهم در استفاده از تب سنج جیوه ای
- این روش دقیق است، اما ممکن است برای برخی از بچه ها سخت باشد که آن را به درستی در جای خود نگه دارند.
- همچنین خطر گاز گرفتن تب سنج برای بچه های کوچکتر و شکستن دماسنج وجود دارد.
- برای به دست آوردن دقیق ترین خوانش، قبل از اینکه دمای بدن فرد در حال خوردن یا نوشیدن را اندازه بگیرید، 15 دقیقه صبر کنید.
- در نظر داشته باشید در خصوص اندازه گیری دمای بدن قبل از کار با تب سنج جیوه ای آن را خوب تکان دهید تا دمای آن پایین بیاید و بعد اندازه گیری را انجام دهید.
مزایا و معایب تب سنج جیوه ای
دماسنج های جیوه ای زمانی تنها گزینه موجود برای اندازه گیری دما بودند. به دلیل نگرانی های ایمنی، آنها دیگر به طور گسترده در دسترس نیستند و حتی ممکن است در جایی که شما زندگی می کنید غیرقانونی باشند.
مزایای تب سنج جیوه ای
-
- دماسنج های جیوه ای اندازه گیری دقیق دما را ارائه می دهند و می توانند به صورت دهانی، مقعدی یا زیر بازو استفاده شوند.
- این دماسنج ها به باتری نیاز ندارند.
معایب تب سنج جیوه ای
-
- از آنجایی که تب سنج های جیوه ای از شیشه ساخته شده اند، ممکن است به راحتی شکسته شوند و به جیوه سمی اجازه خروج بدهند.
- همچنین در صورت شکستن ممکن است باعث بریدگی یا خرد شدن شیشه شوند.
- از آنجایی که دماسنج های جیوه ای حاوی مواد خطرناکی هستند، باید به درستی دور ریخته شوند و نمی توان آنها را در سطل زباله انداخت.
- خواندن آنها ممکن است سخت باشد و باید به مدت 3 دقیقه در موضع مورد اندازه گیری بمانند.
- دماسنج های جیوه ای بالای 100 درجه سانتیگراد دارای محدوده دقت 1.5 ± درجه سانتی گراد هستند، در حالی که دماسنج های غیر جیوه دارای محدودیت دقت 3± درجه سانتیگراد هستند.
1. آیا تب سنج های جیوه ای منقضی می شوند؟
تب سنج ها منقضی نمی شوند، اما در نهایت باید تعویض شوند. انواع دماسنج دیجیتال حدود 3 تا 5 سال دوام خواهند داشت. در حالی که تب سنج های جیوه ای تا زمانی که ترک نخورند یا آسیب نبینند تا زمانی که آنها شکسته نشوند دوام خواهند داشت.
2. آیا دماسنج جیوه ای شما از کار افتاده است؟
آن را در یخچال یا فریزر بچسبانید! سرما کمی جیوه را تکان می دهد و ممکن است مشکل را حل کند. اگر نه، شاید وقت آن رسیده است که به دنبال جایگزین باشید!
3. آیا می توانید یک تب سنج جیوه ای را بازیافت کنید؟
تب سنج های جیوه ای زباله های خطرناکی هستند و قابل بازیافت نیستند. بهترین گزینه برای شما این است که منتظر بمانید تا در جایی که جمع آوری زباله های خطرناک زیستی دارند آن را امحاء کنید .
4. آیا تب سنج های جیوه ای ممنوعیت استفاده دارند؟
با توجه به توضیحاتی که درباره ی تب سنج جیوه ای چیست و کار با تب سنج جیوه ای به چه صورت است، داده شد لازم به ذکر است که در حال حاضر این تب سنج ها در بسیاری از کشورها منع استفاده دارند.
برخی از ایالت ها و شهرداری ها قوانین یا احکامی را تصویب کرده اند که تولید، فروش و یا توزیع تب سنج های جیوه ای را ممنوع کرده اند. این امر برای کمک به حذف خطر شکستن تب سنج و انتشار بعدی بخار جیوه در داخل خانه است. حداقل 13 ایالت – کالیفرنیا، کانکتیکات، ایلینوی، ایندیانا، مین، مریلند، ماساچوست، میشیگان، مینه‌سوتا، رود آیلند، اورگان و واشنگتن ، چنین قوانینی را تصویب کرده‌اند.
سخن پایانی
در این مطلب تلاش کردیم تا در مورد اینکه تب سنج جیوه ای چیست صحبت کنیم. همچنین برخی از مهم ترین مزایا و معایب آن را نیز عنوان کردیم. اما این دماسنج نیازمند توجه به نکات مهمی پیش از استفاده از آن است. بنابراین، در صورتیکه در منزل از تب سنج جیوه ای استفاده می کنید مراقبت های لازم را جهت استفاده از آن و نگه داری فراموش نکنید. همچنین اگر قصد خرید تب سنج را دارید، میتوانید به فروشگاه لیان آزما مراجعه کنید.
